آیا چاقی دوران بارداری خطرناک است؟

چاقی یک مشکل جدی است که به داشتن چربی اضافی در بدن اشاره دارد. چاقی دوران بارداری می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر سلامت مادر داشته باشد و حتی سلامت جنین را به خطر بیندازد.

در این مقاله با خطرات چاقی در هنگام بارداری آشنا می‌شوید و نکات ضروری برای افزایش شانس داشتن فرزند سالم را می‌آموزید. با ما همراه باشید.

چاقی چگونه مشخص می‌شود؟

به گفته وب‌سایت «mayoclinic»، متخصصان از شاخصی به نام شاخص توده بدنی (BMI) برای تشخیص چاقی استفاده می‌کنند و  BMIبین 25 تا 29/9 را به عنوان اضافه وزن و BMI≥30 را به عنوان چاقی در نظر می‌گیرند.

برای محاسبه شاخص توده بدنی باید وزن خود را برحسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر تقسیم کنید. برنامه چنگال هم می‌تواند این کار را به راحتی برای شما انجام دهد.

آیا چاقی روی توانایی باردار شدن تاثیر دارد؟

داشتن BMI بالا می‌تواند توانایی باردار شدن یا قدرت باروری را کاهش دهد و حتی روی نتیجه درمان‌های ناباروری از جمله لقاح آزمایشگاهی (IVF) تاثیر بگذارد.

چاقی فرآیند تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر چقدر BMI بالاتر باشد، زمان بیشتری طول می‌کشد تا فرد باردار شود.

در دوران بارداری چقدر وزن اضافه کنیم؟

میزان افزایش وزن مناسب در دوران بارداری به عوامل مختلفی از جمله BMI قبل از بارداری و تعداد جنین‌ها بستگی دارد.

در سه ماهه اول بارداری معمولا افزایش وزن کمی مشاهده می‌شود، در حالی که در سه ماهه دوم و سوم، افزایش وزن بیشتری رخ می‌دهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع پیشنهاد می‌کنیم مقاله «کاهش وزن در بارداری» را بخوانید.

خطرات چاقی در هنگام بارداری چیست؟

بر اساس اطلاعات ارائه‌ شده در وب‌سایت «medicalnewstoday»، اگرچه بسیاری از افراد دچار اضافه وزن یا چاقی ممکن است دوران بارداری را به سلامت پشت سر بگذارند، اما چاقی می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات زیر را افزایش دهد:

1. دیابت بارداری

چاقی یکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری (GDM) است. این بیماری زمانی اتفاقی می‌افتد که یک فرد سالم برای اولین بار در دوران بارداری با مشکل قند خون بالا مواجه می‌شود.

زنانی که با مشکل چاقی دوران بارداری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، سه برابر بیشتر از کسانی که وزن نرمال دارند،‌ در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند.

در یک مطالعه مشاهده شد زنان مبتلا به دیابت بارداری بیشتر از سایر زنان باردار به سزارین اورژانسی نیاز پیدا می‌کنند.

2. پرفشاری خون بارداری

فشار خون بالا مشکلی است که اغلب در نیمه دوم بارداری آغاز می‌شود. نتایج به دست آمده از یک مطالعه نشان داد که احتمال بروز این عارضه در زنان چاق 1/79‌ برابر بیشتر از زنانی است که BMI آن‌ها در محدوده نرمال قرار دارد.

3. پره‌اکلامپسی

پره‌اکلامپسی یک اختلال جدی مرتبط با پرفشاری خون است که با دفع پروتئین در ادرار مشخص می‌شود و معمولا پس از هفته 20 بارداری رخ می‌دهد.

بر اساس تحقیقات، افراد چاق سه تا چهار برابر بیشتر از کسانی که وزن نرمال دارند، در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی هستند.

4. آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب (OSA) هم مشکل دیگری است که باید در فهرست عوارض چاقی دوران بارداری قرار داد. این اختلال در طول خواب به انسداد کامل یا جزئی مجاری تنفسی فوقانی منجر می‌شود.

آپنه انسدادی خواب باعث خستگی می‌شود و خطر بروز مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.

زنان بارداری که BMI آن‌ها بالاتر از حد طبیعی است در معرض خطر ابتلا به OSA قرار دارند و افراد مبتلا به OSA بیشتر احتمال دارد که دچار دیابت بارداری شوند.

5. ترومبوآمبولی وریدی

ترومبوآمبولی وریدی زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون در یک ورید یا سیاهرگ تشکیل شوند. چاقی یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر ابتلا به این بیماری در دوران بارداری است.

چاقی دوران بارداری چه تاثیری روی جنین دارد؟

چاقی نه تنها برای سلامت مادر خطرناک است، بلکه می‌تواند بر سلامت جنین تاثیر بگذارد و حتی احتمال ابتلا به بعضی از مشکلات را در دوران بزرگسالی افزایش دهد.

نوزادانی که از مادران چاق به دنیا می‌آیند بیشتر از سایر نوزادان در معرض خطر ابتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی زیر هستند:

• امفالوسل (نقص دیواره شکم)
• مشکلات قلبی
• نقایص لوله عصبی

این نوزادان همچنین ممکن است در دوران کودکی با مشکل چاقی و اختلالات متابولیک مانند کلسترول بالا و دیابت مواجه شوند.

علاوه بر این، جنین در حال رشد ممکن است از نظر اندازه بزرگتر از حد طبیعی باشد که پزشکان به این وضعیت «ماکروزومی» می‌گویند. ماکروزومی خطر آسیب‌های تروماتیک و نتایج نامطلوب زایمان را برای مادر و فرزند افزایش می‌دهد.

آیا چاقی روی روند زایمان تاثیر دارد؟

زنان باردار چاق ممکن است با مشکل زایمان زودرس (زایمان پیش از موعد) یا طولانی شدن مدت زمان زایمان مواجه شوند یا تسکین درد زایمان در آن‌ها دشوارتر باشد.

علاوه بر این، چربی بالای بدن ممکن است نظارت بر ضربان قلب جنین را در حین زایمان دشوارتر کند که این موضوع می‌تواند احتمال انجام سزارین را افزایش دهد.

اگر تیم پزشکی تصمیم به انجام سزارین بگیرد، توصیه‌هایی برای کاهش خطر عوارض مرتبط با جراحی از جمله لخته شدن خون ارائه می‌دهد. سایر عوارض شایع سزارین که با چاقی مرتبط هستند عبارتند از:

• عفونت‌
• باز شدن زخم

پزشک ممکن است دوز بالاتری از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای افرادی که دچار چاقی هستند و تحت سزارین قرار می‌گیرند، تجویز کند.

آیا چاقی دوران بارداری به مراقبت ویژه نیاز دارد؟

در صورتی که شاخص توده بدنی بالاتر از 30 باشد، پزشک باید شما را در دوران بارداری به ‌دقت تحت نظر بگیرد. به‌علاوه، ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

1. آزمایش زودهنگام برای تشخیص دیابت بارداری

تست دیابت بارداری معمولا بین هفته 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود. اما در صورت ابتلا به چاقی ممکن است پزشک این آزمایش را در اولین ویزیت پیش از زایمان توصیه کند.

تست دیابت بارداری پاسخ بدن به گلوکز (قند) را اندازه‌گیری می‌کند:

• اگر نتایج نشان دهد که سطح قند خون شما در محدوده استاندارد است، این آزمایش باید بین هفته 24 تا 28 بارداری دوباره تکرار شود.
• در صورتی که نتیجه تست نشان‌دهنده افزایش غیرطبیعی قند خون باشد، احتمالا به آزمایش‌های بیشتری نیاز خواهید داشت.

2. تغییر برنامه سونوگرافی

سونوگرافی برای بررسی سلامت جنین انجام می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد بخش‌های مختلف بدن از جمله سر، قلب و مغز را مشاهده کند.

سونوگرافی معمولا بین هفته‌ 18 تا 20‌ بارداری انجام می‌شود. اما امواج اولتراسوند به راحتی از بافت چربی ناحیه شکم عبور نمی‌کنند که این موضوع می‌تواند روی نتیجه تست تاثیر بگذارد.

در بعضی موارد ممکن است پزشک توصیه کند چند سونوگرافی در طول زمان انجام شود تا بتواند بخش‌های بیشتری از آناتومی جنین را ببیند.

3. غربالگری برای تشخیص آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات حلق در حین خواب شل شوند و مسیر تنفسی را چند بار مسدود کنند. همان‌طور که گفته شد، زنان باردار مبتلا به این اختلال در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی و سایر مشکلات هستند.

در صورتی که BMI شما بالاتر از حد طبیعی باشد،‌ ممکن است در اولین ویزیت پیش از زایمان از نظر ابتلا به آپنه انسدادی خواب مورد بررسی قرار بگیرید.

درمان چاقی دوران بارداری

دوران بارداری زمان مناسبی برای رژیم گرفتن نیست. اگر BMI‌ شما بالا است، به جای کاهش وزن تلاش کنید بارداری سالمی داشته باشید. برای رسیدن به این هدف باید نکات زیر را رعایت کنید:

• از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. از غذاهای پرپروتئین و غنی از چربی غیراشباع استفاده کنید و مصرف غذاهای پرچرب و تنقلات یا نوشیدنی‌های شیرین را به حداقل برسانید.
• رژیم غذایی متنوع داشته باشید. بدن در دوران بارداری به پروتئین، آهن و فولات (ویتامین B9) بیشتری نیاز دارد. بنابراین لازم است از تمام گروه‌های غذایی در حد اعتدال استفاده کنید.
• کالری دریافتی خود را بیش‌ازحد افزایش ندهید. کالری مورد نیاز در بارداری افزایش می‌یابد. با این حال، دریافت کالری بیش‌ازحد هم می‌تواند سرعت افزایش وزن را بالا ببرد و عوارض چاقی را تشدید کند.
• فعالیت بدنی داشته باشید. توصیه می‌شود در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی انجام دهید. درباره نوع و شدت ورزش با متخصص زنان مشورت کنید.
• بدن‌تان را هیدراته نگه دارید. در دوران بارداری حجم خون بیشتر می‌شود و خطر ابتلا به کم‌آبی افزایش می‌یابد. کم‌آبی می‌تواند عملکرد بدن را مختل کند و به احساس خستگی و سرگیجه منجر شود.
• مصرف مکمل فولیک اسید را فراموش نکنید. فولیک اسید از بروز نقایص لوله عصبی در جنین پیشگیری می‌کند. اگر شاخص توده بدنی شما بالاتر از 30 است، باید تحت نظر پزشک پنج میلی‌گرم فولیک اسید در روز مصرف کنید که این دوز بالاتر از دوز توصیه شده برای سایر زنان باردار است.
• از مواد مضر استفاده نکنید. اگر سیگار می‌کشید، از پزشک خود بخواهید به شما در ترک آن کمک کند. مصرف الکل و مواد مخدر هم در دوران بارداری ممنوع است. قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل غذایی هم باید با پزشک خود مشورت کنید.

چاقی دوران بارداری می‌تواند خطر بعضی از مشکلات سلامتی از جمله دیابت و پرفشاری خون را در مادر افزایش دهد و سلامت جنین را حتی پس از تولد تحت تاثیر قرار دهد.

چکاپ منظم قبل از زایمان و مدیریت افزایش وزن در دوران بارداری به کاهش خطر این عوارض کمک می‌کند و شانس شما را برای داشتن یک بارداری سالم بالا می‌برد.