ایا کبد چرب مانع از لاغری میشود؟ پاسخ علمی به یک سوال پرتکرار

چرا با کبد چرب وزن کم نمی‌کنم؟ شاید این پرسش بارها ذهن شما را درگیر کرده باشد. وقتی رژیم غذایی سالمی دارید و به طور منظم ورزش می‌کنید، اما عدد ترازو تغییر چندانی نمی‌کند یا ثابت می‌ماند، طبیعی است که احساس ناامیدی کنید؛ به‌ویژه وقتی می‌دانید کاهش وزن یکی از موثرترین راه‌ها‌ برای درمان کبد چرب است. در این مقاله بررسی می‌کنیم که ایا کبد چرب مانع از لاغری میشود یا خیر، چه عواملی بر سرعت کاهش وزن تاثیر دارند و چه اشتباهاتی می‌توانند روند لاغری را کند یا متوقف کنند.

کبد چرب چیست و چه پیامدی برای متابولیسم دارد؟

کبد، بزرگترین اندام داخلی بدن، در بخش فوقانی و سمت راست شکم قرار گرفته و نقش کیدی در تنظیم ترکیبات شیمیایی خون و فرآیندهای متابولیکی ایفا می‌کند. این اندام مانند یک کارخانه فعال، وظیفه حفظ تعادل انرژی و سوخت‌وساز بدن را بر عهده دارد.

برای مثال، کبد سطح قند خون را تنظیم می‌کند؛ زمانی که قند خون بالا باشد، گلوکز (قند) اضافی را به صورت گلیکوژن ذخیره کرده و در مواقع نیاز دوباره آن را به گلوکز تبدیل می‌کند. از سوی دیگر، با تولید صفرا به تجزیه چربی‌ها در روده کوچک کمک می‌کند و همچنین کلسترول و پروتئین‌های ضروری را برای انتقال چربی‌ها می‌سازد.

وقتی چربی بیش‌ازحد در سلول‌های کبد تجمع پیدا کند، بیماری کبد چرب رخ داده و عملکرد طبیعی این اندام مختل می‌شود. در نتیجه، متابولیسم قند و چربی نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کبد چرب اغلب در افراد چاق یا مبتلا به دیابت نوع 2 و چربی خون بالا دیده می‌شود. هرچند این بیماری در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد، اما گاهی‌اوقات ممکن است با خستگی، درد شکم، خارش، تورم پاها یا زردی پوست و چشم همراه باشد.

چگونه کبد چرب می‌تواند روند لاغری را سخت‌تر کند؟

تحقیقات نشان داده‌اند که افراد چاق مبتلا به کبد چرب به احتمال زیاد برخلاف افراد سالم نمی‌توانند طی سه ماه 5 درصد از وزن خود را کاهش دهند. البته اگر پشتکار و پیگیری ادامه یابد، این افراد نیز موفق به کاهش وزن می‌شوند؛ اما سرعت لاغری در آن‌ها معمولا کندتر است.

از مهم‌ترین موانع کاهش وزن در بیماران مبتلا به کبد چرب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. مقاومت به انسولین و اختلال متابولیسم چربی

یکی از عوامل مهم، یک وضعیت متابولیکی به نام مقاومت به انسولین است که ارتباط نزدیکی با کبد چرب دارد. مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بدن به طور موثر به انسولین پاسخ نمی‌دهند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده تولید می‌شود و سطح قند خون را تنظیم می‌کند. این هورمون پس از صرف غذا آزاد می‌شود تا قفل سلول‌ها را باز کرده و گلوکز را از جریان خون به داخل آن‌ها ببرد.

لوزالمعده در اثر چاقی، کم‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم یا مصرف بعضی داروها مجبور می‌شود انسولین بیشتری ترشح کند. در نتیجه، سلول‌ها به تدریج حساسیت خود را به این هورمون از دست می‌دهند و سطح قند و انسولین در خون بالا باقی می‌ماند. این وضعیت باعث می‌شود بدن به جای سوزاندن ذخایر چربی، انرژی را ذخیره کند و کاهش وزن دشوارتر شود.

رابطه بین کبد چرب و مقاومت به انسولین دوطرفه است؛ مقاومت به انسولین باعث افزایش وزن می‌شود و افزایش وزن مقاومت به انسولین را تشدید می‌کند.

2. التهاب

تجمع چربی در کبد باعث ایجاد التهاب می‌شود و التهاب با افزایش مقاومت به انسولین، اختلال در هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها و اختلال در متابولیسم انرژی مرتبط است.

التهاب مزمن می‌تواند عملکرد لپتین (هورمون محرک سیری) را مختل کند. این وضعیت به مقاومت به لپتین منجر می‌شود؛ یعنی بدن به خوبی به این هورمون پاسخ نمی‌دهد و فرد ممکن است غذای بیشتری مصرف کرده و دیرتر وزن کم کند.

آیا کبد چرب همیشه مانع کاهش وزن است؟

تا این بخش از مقاله به این پرسش پرداختیم که ایا کبد چرب مانع از لاغری میشود یا خیر. اکنون مهم است که بدانید تاثیر این بیماری بر کاهش وزن افراد مختلف متفاوت بوده و چند عامل می‌توانند در این تفاوت نقش داشته باشند، از جمله:

1. شدت بیماری

شدت کبد چرب می‌تواند سرعت و سهولت کاهش وزن را تحت تاثیر قرار دهد. هر چقدر تجمع چربی در کبد بیشتر بوده و بیماری پیشرفته‌تر باشد، مقاومت به انسولین و التهاب نیز شدیدتر خواهد بود.

این شرایط باعث می‌شود بدن در سوزاندن انرژی عملکرد کندتری داشته باشد و روند لاغری سخت‌تر شود. بنابراین افرادی که کبد چرب شدید دارند، ممکن است نیازمند صبر و پایبندی بیشتری به برنامه‌های درمانی خود باشند.

2. برنامه غذایی

بعضی از کارشناسان کاهش وزن را تنها یک معادله ساده می‌دانند؛ اگر کالری دریافتی کمتر از کالری مصرفی باشد، وزن پایین می‌آید. اما بدن انسان بسیار پیچیده‌تر است.

درشت‌مغذی‌ها شامل پروتئین، چربی و کربوهیدرات مسیرهای متابولیکی مختلفی در بدن دارند و می‌توانند هورمون‌ها، سطح اشتها و میزان انرژی مصرف‌شده را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار دهند.

به همین دلیل، حتی در رژیم‌های کم‌کالری نیز انتخاب غذاهای سالم اهمیت زیادی دارد. مصرف خوراکی‌های پرچرب یا سرشار از قند می‌تواند روند کاهش وزن را کند یا متوقف کند. در مقابل، پیروی از برنامه کاهش وزن تحت نظر متخصص تغذیه به شما کمک می‌کند غذاهایی مصرف کنید که هم از سلامت کبد حمایت کنند و هم سرعت کاهش وزن را افزایش دهند.

3. سبک زندگی

سبک زندگی از دیگر عوامل کلیدی در کاهش وزن است. سه عنصر مهم سبک زندگی عبارتند از:

فعالیت بدنی

میزان فعالیت روزانه بر کالری‌سوزی و متابولیسم تاثیر مستقیم دارد. فعالیت بدنی منظم نه تنها به کاهش وزن کمک می‌کند، بلکه برای کنترل و درمان کبد چرب نیز ضروری است.

به گفته کارشناسان، حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته (مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری و شنا) به کنترل وزن و کاهش عوامل خطر مرتبط با کبد چرب کمک می‌کند.

خواب

کیفیت و مدت زمان خواب نقش مهمی در متابولیسم و کنترل اشتها دارد. کمبود خواب باعث تغییر هورمون‌های گرلین و لپتین می‌شود و اشتها را به‌ویژه برای غذاهای پرکالری افزایش می‌دهد. علاوه بر این، کم‌خوابی به خستگی و کاهش تمایل به فعالیت بدنی منجر می‌شود که همین امر می‌تواند سرعت کاهش وزن را تحت تاثیر قرار دهد.

استرس

استرس مزمن با افزایش ترشح کورتیزول، متابولیسم را کند کرده و اشتها را افزایش می‌دهد. کورتیزول هورمون مهمی است که از غدد فوق‌کلیوی ترشح می‌شود و تجمع چربی را در بدن به‌ویژه در ناحیه شکم تحریک می‌کند.

کاهش استرس از طریق روش‌های مدیریت ذهن، یوگا، مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی، گسترش روابط اجتماعی یا انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند به بهبود روند کاهش وزن کمک کند.

اشتباهات رایج افراد مبتلا به کبد چرب هنگام رژیم

اکنون که پاسخ این سوال که ایا کبد چرب مانع از لاغری میشود یا خیر را یافتید، بد نیست با اشتباهاتی که باعث کند شدن روند کاهش وزن می‌شوند آشنا شوید. در ادامه چهار اشتباه رایج را بررسی می‌کنیم:

1. حذف کامل چربی

یکی از باورهای نادرست این است که برای کاهش وزن باید تمام چربی‌ها از رژیم غذایی حذف شوند. اما در واقعیت چربی‌های سالم موجود در ماهی، مغزیجات، دانه‌ها و روغن زیتون برای سلامتی ضروری هستند. این چربی‌ها بخشی از انرژی مورد نیاز بدن را تامین کرده و حس سیری را تحریک می‌کنند.

به جای حذف کامل چربی بهتر است بر کیفیت مواد غذایی تمرکز کنید. غذاهای پرچرب یا سرخ‌شده مانند فست‌فود، چیپس، کره، لبنیات پرچرب و گوشت‌ چرب را کنار بگذارید و از چربی‌های سالم در حد اعتدال استفاده کنید.

2. پیروی از رژیم‌های سخت

رژیم‌های بسیار کم‌کالری که برای کاهش وزن سریع انتخاب می‌شوند، متابولیسم بدن را به شدت پایین می‌آورند و فرآیند چربی‌سوزی مختل می‌کنند. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که 95 درصد افرادی که رژیم‌ سخت می‌گیرند، در نهایت به عادات غذایی قبلی بازمی‌گردند و دوباره چاق می‌شوند.

3. نداشتن برنامه ورزشی

رژیم غذایی مهم است، اما ورزش نیز در کاهش وزن نقش حیاتی دارد. ورزش هوازی چربی‌سوزی را افزایش می‌دهد و تمرین قدرتی از تحلیل عضلات جلوگیری می‌کند.

ورزش نکردن باعث می‌شود علاوه بر چربی، بخش زیادی از توده عضلانی نیز از دست برود و سرعت متابولیسم کاهش یابد. بنابراین بهترین استراتژی برای کاهش وزن، ترکیب ورزش هوازی و تمرین قدرتی است.

4. مصرف میان‌وعده‌های ناسالم یا پرکالری

ریزه‌خواری مداوم یا مصرف میان‌وعده‌های پرکالری می‌تواند تلاش شما را برای کاهش وزن خنثی کند. چند عدد چیپس، یکی دو آبنبات یا یک شیرینی کوچک که در طول روز می‌خورید ممکن است به نظر کم بیاید، اما در مجموع کالری زیادی وارد بدن کرده و به راحتی روند کاهش وزن را متوقف می‌کند.

حتی میان‌وعده‌های سالم مانند میوه‌ها یا مغزیجات نیز اگر بدون برنامه و بیش‌ازحد مصرف شوند، می‌توانند کالری دریافتی روزانه را به شدت بالا برده و اثر رژیم را کاهش دهند. انتخاب میان‌وعده‌های سالم و مصرف آن‌ها در مقادیر کم، کلید کاهش وزن پایدار است.

چه کسانی باید از متخصص تغذیه/پزشک کمک بگیرند؟

با توجه به اهمیت کاهش وزن برای افراد مبتلا به کبد چرب و پیچیدگی‌های مرتبط با آن، کمک گرفتن از متخصص در بعضی موارد نه تنها مفید بلکه ضروری است. افرادی که باید حتما در این زمینه از مشاوره تخصصی استفاده کنند عبارتند از:

• افراد مبتلا به دیابت: کاهش وزن باید به گونه‌ای باشد که از نوسان شدید قند خون جلوگیری شود.
• افرادی با شاخص توده بدنی (BMI) بسیار بالا: افراد مبتلا به چاقی مفرط ممکن است به دارو یا حتی جراحی نیاز داشته باشند.
• افرادی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند: بعضی داروها ممکن است متابولیسم و اشتها را تحت تاثیر قرار دهند و به تنظیم دوز یا برنامه اختصاصی نیاز داشته باشند.
• افرادی که پس از سه ماه رعایت رژیم هنوز کاهش وزن نداشته‌اند: در این موارد، بررسی دقیق بیمار و اصلاح برنامه ضروری است.

کلام پایانی

در پاسخ به پرسش ایا کبد چرب مانع از لاغری میشود یا خیر، باید گفت که این بیماری به دلیل ارتباط با مقاومت به انسولین، روند کاهش وزن را کندتر می‌کند. با این حال، کاهش وزن همچنان موثرترین راهکار برای بهبود وضعیت کبد محسوب می‌شود.

 اگر وزنتان پس از چند ماه ثابت ماند، به جای توقف رژیم بر اصلاح آن و همچنین تغییر سبک زندگی (افزایش فعالیت بدنی، خواب کافی و کنترل استرس) تمرکز کنید. کمک گرفتن از متخصص تغذیه نیز می‌تواند به کاهش وزن ایمن و پایدار کمک کند.

منابع: aasld, veri, singlecare