کاهش سریع چربی خون احتمال ابتلا به مشکلات قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد و به افزایش طول عمر شما کمک می‌کند. چرا که چربی در عروق تجمع می‌یابد و خون‌رسانی به قلب یا مغز را کاهش می‌دهد.
چربی خون بالا که پزشکان به آن هیپرلیپیدمی یا دیس‌لیپیدمی می‌گویند، اصطلاحی است که چند اختلال مختلف را دربر می‌گیرد. چون بدن شما حاوی چند نوع چربی مختلف است که کلسترول و تری‌گلیسیرید اصلی‌ترین آن‌ها هستند.
هیپرلیپیدمی قابل درمان است، اما غالبا یک بیماری مادام‌العمر محسوب می‌شود. بنابراین شما باید همیشه مراقب آنچه که می‌خورید باشید و به طور منظم ورزش کنید. همچنین ممکن است به مصرف دارو نیاز داشته باشید. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا درباره درمان چربی خون بالا اطلاعات بیشتری کسب کنید.
چربی خون و علت‌های بالا رفتن آن
هیپرلیپیدمی دلایل زیادی دارد که بعضی از آن‌ها به سبک زندگی و بعضی دیگر نتیجه مشکلات پزشکی هستند. از شایع‌ترین دلایل بروز این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. رژیم غذایی ناسالم
کلسترول یک ماده مومی شکل است که توسط بدن ساخته می‌شود. همچنین در بعضی از غذاها وجود دارد. غذاهایی که دارای کلسترول، چربی اشباع و چربی ترانس هستند می‌توانند سطح کلسترول خون را بالا ببرند. این غذاها عبارتند از: غذاهای سرخ شده، بستنی، فست فود و گوشت قرمز به‌خصوص گوشت قرمز فرآوری شده مثل سوسیس.
غذاهایی که حاوی مقدار زیادی قند یا نشاسته هستند باعث افزایش تری‌گلیسیرید خون می‌شوند. از این غذاها می‌توان به شیرینی‌جات، غلات تصفیه شده و نوشیدنی‌های شیرین اشاره کرد.
2. سبک زندگی نادرست
عادات شما می‌تواند در افزایش چربی خون نقش داشته باشد. اگر یکی از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به هیپرلیپیدمی هستید:
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی
- ابتلا به اضافه وزن یا چاقی
- کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
- استرس زیاد
3. مشکلات پزشکی
بعضی از بیماری‌ها روی سطح کلسترول خون تاثیر می‌گذارند، از جمله:
- دیابت
- بیماری کبدی
- مشکلات پانکراس (لوزالمعده)
- مولتیپل میلوما
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- کم‌کاری تیروئید
- لوپوس
- بیماری کلیوی
- آپنه خواب
- HIV
- کلانژیت صفراوی اولیه
4. داروها
داروهایی که برای درمان سایر بیماری‌ها مصرف می‌کنید ممکن است روی سطح کلسترول تاثیر داشته باشند. این داروها عبارتند از:
- استروئیدها
- مسدودکننده‌های بتا
- دیورتیک‌ها
- داروهای هورمونی پیشگیری از بارداری
- داروهای ضدویروس که برای درمان HIV تجویز می‌شوند
5. ژنتیک
هیپرلیپیدمی در بعضی از خانواده‌ها شایع‌تر است. کسانی که این بیماری را به ارث می‌برند ممکن است کلسترول بسیار بالایی داشته باشند. این افراد حتی در جوانی بیشتر از دیگران در معرض خطر حمله قلبی هستند.
عوارض بالا بودن چربی خون
کلسترول همراه با تری‌گلیسیرید داخل رگ‌ها تجمع می‌یابد. این امر عروق خونی را باریک‌تر کرده و عبور خون را دشوارتر می‌کند. فشار خون شما هم ممکن است بالا برود. باریک شدن رگ‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- بیماری عروق کرونر (عروق تغذیه‌کننده قلب)
- حمله قلبی
- سکته مغزی
برای کاهش سریع چربی خون چه بخوریم؟
بیشتر افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی در ابتدا نمی‌دانند که به این بیماری دچار شده‌اند. چون معمولا هیچ علامتی ندارد و فقط با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.
اگر پزشک به شما گفته است که سطح کلسترول یا تری‌گلیسیرید خون‌تان بالاتر از حد طبیعی است، سعی کنید غذاهای زیر را که قاتل چربی خون بالا هستند در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- غذاهای حاوی چربی غیراشباع با یک پیوند دوگانه (MUFA): آووکادو، بادام، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون به کاهش کلسترول بد (LDL) کمک می‌کنند.
- غذاهای حاوی چربی غیراشباع با چند پیوند دوگانه (PUFA): مصرف گردو، تخمه آفتابگردان و روغن سویا، ذرت و آفتابگردان با کاهش LDL مرتبط است.
- غذاهای پرفیبر: میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل (جو دوسر و برنج قهوه‌ای) غنی از فیبر محلول هستند که باعث کاهش کلسترول می‌شود. با این حال، باید مصرف آن‌ها را به تدریج افزایش دهید. چون ممکن است به مشکلات گوارشی مثل نفخ و معده‌درد منجر شوند.
راه‌های خانگی کاهش سریع چربی خون
اصلاح سبک زندگی که شامل رژیم غذایی سالم، کاهش وزن و ورزش است می‌تواند به کنترل کلسترول و تری‌گلیسیرید خون کمک کند. برای رسیدن به این هدف توصیه می‌شود:
1. غذاهای سالم بخورید
پیروی از رژیم غذایی سالم مهم‌ترین توصیه برای کاهش سریع چربی خون در خانه است. اگر سطح کلسترول یا تری‌گلیسیرید خون‌تان خارج از محدوده طبیعی است، مصرف غذاهای زیر را افزایش دهید:
ماهی
ماهی‌های چرب مانند ساردین و سالمون منبع خوب امگا 3 هستند. امگا 3 یک نوع اسید چرب سالم است که به کاهش التهاب و حمایت از سلامت روده و مغز کمک می‌کند. همچنین در کنترل فشار خون و پیشگیری از لخته شدن خون نقش دارد.
اسید چرب امگا 3 برای کسانی که سابقه حمله قلبی دارند مفید است و از مرگ ناگهانی آن‌ها پیشگیری می‌کنند. این اسید چرب سطح تری‌گلیسیرید خون را کاهش و سطح کلسترول خوب را افزایش می‌دهد، اما روی کلسترول بد تاثیر ندارد.
انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند در طول هفته حداقل 2 سروینگ ماهی بخورید. البته برای اینکه از فواید این غذا بیشترین سود را ببرید بهتر است از سرخ کردن آن بپرهیزید.
مغزیجات
مغزیجات مثل بادام و گردو می‌توانند سطح کلسترول خون را بهبود بخشند. گردو منبع خوب امگا 3 است و بر اساس تحقیقات از سلامت قلب محافظت می‌کند. این ماده غذایی خطر حمله قلبی را در کسانی که بیماری قلبی دارند کاهش می‌دهد.
به یاد داشته باشید که همه مغزیجات کالری بالایی دارند. بنابراین باید در مصرف آن‌ها حد اعتدال را رعایت کنید. در غیر این صورت، دچار اضافه وزن می‌شوید که به نوبه خود یکی از دلایل افزایش چربی خون است.
آووکادو
آووکادو هم برای کاهش سریع چربی خون گزینه مناسبی محسوب می‌شود. چون حاوی مقدار زیادی مواد مغذی و اسید چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه است.
تحقیقات نشان داده‌اند که جایگزین کردن چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس با آووکادو به میزان قابل‌توجهی سطح تری‌گلیسیرید را کاهش می‌دهد. همچنین فیبر موجود در آووکادو می‌تواند سطح کلسترول بد و کلسترول خوب (HDL) را در خون بهبود بخشد.
از سوی دیگر، مشخص شده است که چربی‌های غیراشباع موجود در آووکادو بهتر از سایر چربی‌ها به کاهش قند خون کمک می‌کنند. آن‌ها می‌توانند عوامل خطر مرتبط با سندرم متابولیک را که با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع 2 همراه است، کنترل کنند.
روغن زیتون
اگر سطح چربی خون‌تان خارج از محدوده طبیعی است، سعی کنید تا حد امکان از روغن زیتون به جای سایر روغن‌ها استفاده کنید. برای مثال، می‌توانید سبزیجات را در روغن زیتون تفت دهید یا از این روغن برای تهیه سس سالاد استفاده کنید.
ذکر این نکته ضروری است که روغن زیتون مانند سایر روغن‌ها پرکالری است. بنابراین نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید.
پروتئین سویا
محققان با بررسی 46 مطالعه مختلف متوجه شدند که مصرف پروتئین سویا به طرز چشمگیری باعث کاهش تری‌گلیسیرید خون می‌شود. خوردن حداقل 25 گرم پروتئین سویا در روز بیشترین تاثیر را روی چربی‌های خون دارد.
سویا، توفو و تمپه منبع خوب ایزوفلاون‌ها هستند؛ یعنی ترکیبات گیاهی مفیدی که به کاهش تری‌گلیسیرید، کنترل وزن و بهبود علائم یائسگی کمک می‌کنند.
کینوا
کینوا ماده غذایی دیگری است که می‌توان از آن برای کاهش سریع چربی خون استفاده کرد. کینوا به دلیل داشتن پروتئین و مواد معدنی فراوان از محبوبیت زیادی برخوردار است. این ماده غذایی همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد که هر دو با کاهش خطر بیماری قلبی، دیابت نوع 2 و چاقی مرتبط هستند.
در یک مطالعه مشاهده شد که مصرف یک‌چهارم لیوان (50 گرم) کینوا در روز به مدت 12 هفته می‌تواند تری‌گلیسیرید خون را در بزرگسالان مبتلا به اضافه وزن کاهش دهد. این نتیجه در تحقیقات انجام شده روی موش‌های چاق هم مشاهده شده است.
علاوه بر این، در یک مطالعه چهار هفته‌ای که روی سالمندان سالم انجام شد، مصرف بیسکویت‌های تهیه شده با کینوا به کاهش اندک اما مطلوب تری‌گلیسیرید خون و بهبود سلامت قلب منجر شد.
غلات کامل
غلات کامل مانند جو و جو دوسر به دلیل نقشی که در کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی دارند، از شهرت زیادی برخوردارند.
برای مثال، تحقیقات نشان داده‌اند که جو دوسر منبع خوب فیبر محلول است، جذب کلسترول را کاهش می‌دهد و به کنترل کلسترول تام و قند خون کمک می‌کند. با این حال، تاثیر آن روی تری‌گلیسیرید مشخص نشده است.
سیر
سیر یکی از بهترین سبزیجاتی است که می‌توانید برای کاهش سریع چربی خون بخورید. چون سطح تری‌گلیسیرید و کلسترول خون را کاهش می‌دهد.
در یک مطالعه که روی 40 فرد مبتلا به سندرم متابولیک انجام شد، مصرف سیر خام به مدت چهار هفته با کاهش تری‌گلیسیرید همراه بود. در یک مطالعه دیگر هم مشخص شد که مصرف روزانه 2 گرم پودر سیر به مدت 40 روز می‌تواند سطح تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهد.
با این حال، به یاد داشته باشید که سیر با بعضی از داروها از جمله داروهای رقیق‌کننده خون تداخل دارد. بنابراین قبل از اضافه کردن آن به رژیم غذایی خود باید با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
سبزیجات چلیپایی
سبزیجات چلیپایی مثل گل کلم، کلم بروکلی و کلم کیل سرشار از ترکیباتی به نام گلوکوزینولات و ایزوتیوسیانات هستند که در تحقیقات مختلف مشاهده شده است به کاهش استرس اکسیداتیو کمک می‌کنند و خطر ابتلا به سرطان را به حداقل می‌رسانند.
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در سبزیجات چلیپایی می‌توانند سطح تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهند و نشانگرهای سلامت متابولیک را بهبود بخشند. با این حال، برای درک بهتر این موضوع باید تحقیقات بیشتری روی انسان انجام شود.
2. از مصرف نوشیدنی‌های سالم غافل نشوید
تحقیقات در مورد بهترین دمنوش برای پایین آوردن چربی خون نشان می‌دهد که بعضی از نوشیدنی‌های گیاهی حاوی ترکیباتی هستند که برای مدیریت کلسترول مفیدند.
دمنوش‌ها به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان می‌توانند از اکسید شدن LDL جلوگیری کنند. LDL اکسید شده نقش مهمی در ایجاد آترواسکلروز (تصلب شرایین) دارد. همچنین بعضی از آن‌ها عملکرد اندوتلیوم (پوشش داخلی عروق خونی) را بهبود می‌بخشند و در نتیجه از سلامت قلب و عروق حمایت می‌کنند.
در ادامه نام چند نوع چای و دمنوش آورده شده است که می‌توانید از آن‌ها برای کاهش سریع چربی خون استفاده کنید:
- چای سبز: وقتی از بهترین نوشیدنی برای کاهش چربی خون صحبت به میان می‌آید، چای سبز اولین چیزی است که باید به آن اشاره کرد. چای سبز مقدار زیادی کاتچین دارد که تحقیقات نشان داده‌اند به کاهش LDL کمک می‌کند.
- چای هیبیسکوس (چای ترش): چای هیبیسکوس که از گلبرگ‌های خشک شده گیاه هیبیسکوس سابداریفا به دست می‌آید، می‌تواند LDL را کاهش دهد.
- دمنوش زنجبیل: زنجبیل به دلیل داشتن جینجرول در کنترل کلسترول خون نقش دارد.
- دمنوش زردچوبه: کورکومین که ماده فعال زردچوبه است خاصیت ضدالتهابی دارد و به کاهش کلسترول خون کمک می‌کند.
بعضی از دمنوش‌ها ممکن است با داروهای تجویزی یا بدون نسخه تداخل داشته باشند. این تداخلات می‌توانند اثربخشی داروها را تغییر دهند یا به عوارض جانبی جدی منجر شوند. اگر دارو مصرف می‌کنید، قبل از امتحان کردن هر گونه چای یا دمنوش حتما نظر پزشک را در مورد تداخلات دارویی آن جویا شوید.
3. آب کافی بنوشید
نوشیدن منظم آب برای حفظ سلامتی به خصوص سلامت کبد که مسئول تجزیه کلسترول است، ضروری است. در یک مطالعه که روی افراد مسن انجام شد، هیدراته نگه داشتن بدن با افزایش HDL همراه بود. این نتیجه نشان می‌دهد که نوشیدن آب به کنترل کلسترول خون کمک می‌کند.
4. به طور منظم ورزش کنید
ورزش منظم فواید زیادی برای سلامتی دارد که یکی از آن‌ها کاهش LDL و افزایش HDL است. یک مطالعه که روی 425 سالمند انجام شد نشان داد که فعالیت بدنی متوسط و شدید به کاهش فشار خون و قند خون و افزایش HDL منجر می‌شود.
متخصصان توصیه می‌کنند بزرگسالان سالم در طول هفته حداقل 150 تا 300 دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط یا 75 تا 150 دقیقه ورزش هوازی شدید انجام دهند.
بهتر است کسانی که تازه‌کار هستند از فعالیت بدنی سبک شروع کنند و به تدریج شدت تمرینات خود را افزایش دهند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن باید در مورد نوع ورزشی که می‌توانند انجام دهند و شدت آن با پزشک مشورت کنند.
5. وزن خود را در محدوده مناسب حفظ کنید
چاقی نه تنها سطح تری‌گلیسیرید خون را بالا می‌برد، بلکه باعث افزایش LDL می‌شود. بنابراین حفظ وزن در محدوده مناسب نقش مهمی در کنترل چربی خون دارد.
در یک تحقیق مشاهده شد که از دست دادن حتی 5 تا 10 درصد وزن بدن می‌تواند به میزان قابل‌توجهی سطح تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهد.
6. سیگار نکشید
مصرف دخانیات کلسترول خون را بالا می‌برد. همچنین می‌تواند باعث چسبیدن کلسترول به دیواره عروق شود و کلسترول خوب را کاهش دهد.
اگر می‌خواهید سطح LDL را کاهش و سطح HDL را افزایش دهید، سیگار کشیدن را ترک کنید. این کار به کاهش تجمع رسوبات چربی جدید در شریان‌ها کمک می‌کند و سلامت عمومی بدن را بهبود می‌بخشد.
7. به اندازه کافی بخوانید
بیشتر بزرگسالان به حداقل هفت ساعت خواب در شب نیاز دارند. بر اساس تحقیقات، کم‌خوابی با فشار خون بالا و بیماری قلبی مرتبط است.
8. استرس خود را کنترل کنید
استرس زیاد با التهاب مرتبط است و می‌تواند فشار خون را افزایش و سطح HDL را کاهش دهد. برای کنترل استرس مدیتیشن، یوگا و ورزش را امتحان کنید. اگر این راهکارها موثر نبودند، از متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
درمان چربی خون در طب سنتی
استفاده از شوید، شنبلیله، بامیه، زرشک، جو دوسر و تخمه آفتابگردان بدون نمک برای کاهش سریع چربی خون در طب سنتی توصیه شده است. همچنین متخصصان طب سنتی از عرق کاسنی و عرق شاه‌تره به عنوان عرقیات مفید برای کاهش چربی خون نام می‌برند.
سوالات متداول درباره کاهش سریع چربی خون
در این بخش به چند سوال رایج درباره راه‌های کاهش چربی خون پاسخ می‌دهیم.
1. برای کاهش سریع چربی خون چه قرصی بخوریم؟
امروزه از داروهای زیادی مثل فنوفیبرات، جمفیبروزیل، سیمواستاتین، آتورواستاتین، لووستاتین و… برای درمان هیپرلیپیدمی استفاده می‌شود. این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. چون برای همه مناسب نیستند و حتی ممکن است در بعضی از افراد عوارض جانبی ایجاد کنند.
2. بهترین نوشیدنی برای کاهش چربی خون چیست؟
مصرف چای سبز، چای هیبیسکوس (چای ترش)، دمنوش زنجبیل و دمنوش زردچوبه به کاهش چربی خون کمک می‌کند.
3. کاهش چربی خون با تغذیه شدنی است؟
بله. این موضوع امکان‌پذیر است. اما اگر سطح چربی خون به شدت بالا باشد، باید تحت نظر پزشک از دارو هم استفاده کنید.
4. برای کاهش سریع چربی خون چه نخوریم؟
از مصرف تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین، الکل، غذاهای پرچرب یا سرخ شده و فست فود بپرهیزید. همچنین لازم است میزان استفاده از گوشت قرمز را محدود کنید.
افزایش چربی خون دلایل زیادی دارد که از رژیم غذایی ناسالم تا ژنتیک گسترده هستند. شما می‌توانید برای کاهش سریع چربی خون رژیم غذایی خود را اصلاح کنید یا سبک زندگی‌تان را تغییر دهید. با این حال، گاهی‌اوقات ممکن است پزشک برای شما دارو هم تجویز کند.
اگر برای درمان چربی خون بالا به موقع اقدام نکنید، عروق خونی باریک می‌شوند که این می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد و حتی به مرگ منجر شود.
منابع: webmd, healthline, mayoclinic, medicalnewstoday, medicalnewstoday
