نگاهی به تاثیر مشروبات الکلی برای بدن

تا به امروز عوارض و فواید مصرف الکل از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است؛ از تاثیر مثبت مصرف کم این نوشیدنی بر سلامت قلب گرفته تا آسیبهای جدی که در اثر مصرف مداوم ایجاد میشوند.
در این مقاله به بررسی فواید و عوارض نوشیدنیهای الکلی میپردازیم تا بتوانید با دیدگاه آگاهانهتری نسبت به مصرف آنها تصمیمگیری کنید. اگر کنجکاوید درباره تاثیرات واقعی الکل بر بدن بیشتر بدانید، این مقاله را از دست ندهید.
تاثیر مشروبات الکلی بر بدن
مشروبات الکلی پس از مصرف به سرعت از دستگاه گوارش جذب شده و وارد جریان خون میشوند، جایی که تقریبا تمام ارگانهای بدن را تحت تاثیر قرار میدهند.
الکل مستقیما بر سیستم عصبی مرکزی اثر میگذارد و باعث تغییراتی در عملکرد مغز میشود. این نوشیدنی همچنین کبد را تحت تاثیر قرار میدهد. چون این ارگان وظیفه اصلی تجزیه و دفع آن را بر عهده دارد. در نتیجه، مصرف الکل حتی در کوتاهمدت میتواند بار زیادی به کبد وارد کند.
علاوه بر این، بخشی از تاثیر الکل که به دستگاه گوارش و سیستم قلبی-عروقی مربوط میشود، خود را به صورت افزایش ضربان قلب یا مشکلات گوارشی نشان میدهد.
ذکر این نکته ضروری است که اثر مشروبات الکلی بر بدن به عوامل مختلفی مانند میزان مصرف، دفعات استفاده و وضعیت سلامتی بستگی دارد. هر چند بعضی از اثرات این نوشیدنی موقتی هستند، اما با مصرف مکرر یا طولانیمدت ممکن است تاثیرات جدیتری ایجاد شود.
فواید مصرف الکل
بسیاری از افراد در مورد فواید مشروب سوال میپرسند. در پاسخ به این افراد باید بگوییم که مصرف الکل حتی در مقادیر کم خطرات زیادی برای سلامتی به همراه دارد.
به نقل از «mayoclinic»، نکته اصلی این است که الکل به طور بالقوه اعتیادآور است، میتواند مسمومیت ایجاد کند یا به مشکلات سلامتی و مرگ قابل پیشگیری منجر شود. اگر از این نوشیدنی به مقدار کم استفاده کنید، خطرات بروز این مشکلات پایین است؛ اما صفر نیست.
در گذشته، تصورات دیگری در مورد فواید الکل برای بدن وجود داشت. برای مثال، تصور میشود که مصرف متعادل این نوشیدنی با کاهش خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی و احتمالا دیابت مرتبط است. اما پس از بررسیهای بیشتر مشخص شد که احتمالا اینطور نیست.
بهطور کلی، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم در مقایسه با نوشیدن الکل برای قلب و سایر ارگانهای حیاتی بدن فواید بسیار بیشتری دارد.
عوارض مصرف الکل
مصرف الکل میتواند به مرور زمان بر سلامت جسم و روان تاثیر بگذارد. هر چقدر الکل بیشتری بنوشید، این عوارض جدیتر خواهند بود. در ادامه مضرات مصرف الکل را بررسی میکنیم.
1. اثرات کوتاهمدت الکل
به نقل از «healthline»، شواهد در مورد فواید و مضرات مصرف الکل نشان میدهد که در حین نوشیدن الکل یا مدت کوتاهی پس از آن ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- احساس آرامش یا خوابآلودگی
- احساس سرخوشی یا سرگیجه
- تغییر خلق و خو
- رفتار تکانشی
- گفتار کند یا نامفهوم
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- سردرد
- تغییر شنوایی، بینایی و ادراک
- از دست دادن هماهنگی
- مشکل در تمرکز یا تصمیمگیری
- از دست دادن هوشیاری
زمان ظهور این اثرات به نوع نوشیدنی شما و میزان مصرف آن بستگی دارد. این اثرات ممکن است زیاد دوام نیاورند، اما نباید آنها را بیاهمیت بدانید.
رفتار تکانشی، از دست دادن هماهنگی و تغییر خلق و خو میتواند بر قضاوت و رفتار شما تاثیر بگذارد و به مشکلات جدی از جمله تصادف، جراحت یا تصمیمگیری اشتباه منجر شود.
2. اثرات طولانیمدت الکل
مضرات و فواید مصرف الکل میتواند با تاثیرات درازمدت همراه باشد. عوارض طولانیمدت مصرف مکرر نوشیدنیهای الکلی شامل موارد زیر است:
- ایجاد تغییرات پایدار در خلق و خو از جمله اضطراب و تحریکپذیری
- بیخوابی و سایر مشکلات مربوط به خواب
- ضعیف شدن سیستم ایمنی و افزایش خطر بیماری
- تغییر میل جنسی و عملکرد جنسی
- تغییر اشتها و وزن
- مشکلات حافظه و تمرکز
- افزایش تنش و درگیری در روابط خانوادگی
اگر از مشکل کاهش میل جنسی رنج میبرید، پیشنهاد میکنیم مقاله «برای افزایش میل جنسی چی بخوریم» را بخوانید.
3. عوارض الکل برای سلامت جسم
وقتی از فواید و مضرات مصرف مشروبات الکلی صحبت به میان میآید، باید به تاثیرات منفی این نوع نوشیدنیها روی اندامهای داخلی بدن و عملکرد آنها اشاره کرد.
غدد گوارشی و غدد درونریز
مصرف بیش از حد الکل ممکن است در طول زمان باعث التهاب لوزالمعده و در نتیجه پانکراتیت شود. پانکراتیت میتواند به یک بیماری طولانیمدت تبدیل شود و عوارض جدی ایجاد کند.
علائم این بیماری عبارتند از: درد در قسمت بالای شکم که ممکن است به پشت سرایت کند، حساسیت شکم به لمس، تب، نبض سریع، استفراغ، کاهش وزن ناخواسته و دفع مدفوع چرب.
آسیب التهابی
کبد به بدن در تجزیه و حذف سموم از جمله الکل کمک میکند. مصرف طولانیمدت الکل در این روند اختلال ایجاد میکند و خطر ابتلا به مشکلات زیر را افزایش میدهد:
- بیماری کبدی مرتبط با الکل: یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی است که به تجمع سموم و مواد زائد در بدن منجر میشود.
- التهاب مزمن کبد: میتواند باعث ایجاد اسکار یا سیروز شود. بافت اسکار احتمالا به کبد آسیب دائمی وارد میکند.
سطح قند خون
لوزالمعده نحوه استفاده بدن از انسولین و پاسخ به گلوکز (قند) را تنظیم میکند. اگر پانکراس و کبد به دلیل بیماری به درستی کار نکنند، ممکن است هیپوگلیسمی (افت قند خون) را تجربه کنید. آسیب لوزالمعده همچنین باعث کاهش تولید انسولین میشود که این امر با هایپرگلیسمی (افزایش قند خون) مرتبط است.
اگر بدن نتواند سطوح قند خون را کنترل کند، ممکن است با عوارض بیشتری در ارتباط با دیابت مواجه شوید. کارشناسانی که در مورد عوارض و فواید مصرف الکل تحقیق کردهاند توصیه میکنند در صورت ابتلا به دیابت یا هیپوگلیسمی از نوشیدن الکل بپرهیزید.
سیستم عصبی مرکزی
بخش زیادی از مضرات و فواید نوشیدن الکل به سیستم عصبی مربوط میشود.
گفتار نامفهوم (یکی از نشانههای کلیدی مستی) به این دلیل اتفاق میافتد که الکل ارتباط بین مغز و بدن را کاهش میدهد. این موضوع صحبت کردن و حفظ تعادل دشوارتر میکند. به همین دلیل است که توصیه میشود بعد از نوشیدن الکل رانندگی نکنید.
با گذشت زمان، الکل به سیستم عصبی مرکزی آسیب میرساند. بنابراین ممکن است متوجه بیحسی و گزگز دستها و پاهای خود شوید. این نوشیدنی همچنین میتواند بر توانایی شما در موارد زیر تاثیر بگذارد:
- ایجاد خاطرات بلندمدت
- تفکر شفاف
- تصمیمگیری منطقی
- تنظیم احساسات
نوشیدن زیاد الکل به طور مداوم به آسیب دائمی مغز از جمله سندرم ورنیکه-کورساکوف (Wernicke-Korsakoff) منجر میشود که یک اختلال مغزی است و روی حافظه تاثیر میگذارد.
دستگاه گوارش
شواهد در مورد تاثیرات مثبت و منفی نوشیدن الکل نشان میدهد که ارتباط بین مصرف این نوشیدنی با دستگاه گوارش ممکن است در ابتدا چندان مشخص نباشد. چرا که عوارض جانبی اغلب فقط پس از وقوع آسیب ظاهر میشوند.
نوشیدنیهای الکلی به بافت دستگاه گوارش آسیب میرسانند و از هضم غذا توسط روده و جذب مناسب مواد مغذی موجود در آن جلوگیری میکنند. با گذشت زمان، این آسیب هم باعث انواع سوء تغذیه میشود و هم مشکلات زیر را ایجاد میکند:
- نفخ
- احساس پری در شکم
- اسهال یا اجابت مزاج دردناک
- زخم گوارشی یا بواسیر (به دلیل کمآبی و یبوست)
زخمها میتوانند به خونریزی داخلی خطرناکی منجر شوند که گاهیاوقات در صورت تشخیص دیرهنگام کشنده هستند.
سیستم گردش خون
مشکلات قلبی و ریوی هم از سایر مواردی هستند که باید در فهرست عوارض و فواید مصرف الکل قرار بگیرند. این عوارض عبارتند از:
- فشار خون بالا
- ضربان قلب نامنظم
- مشکل در پمپاژ خون به سراسر بدن
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- نارسایی قلبی
مشکل در جذب ویتامینها و مواد معدنی ضروری میتواند باعث کمخونی و خستگی شود. کمخونی وضعیتی است که در آن تعداد گلبولهای قرمز خون کاهش پیدا میکند.
سلامت جنسی و باروری
بعضی از افراد تصور میکنند الکل به بهبود عملکرد جنسی آنها کمک میکند. اما در حقیقت شواهد نشان میدهد که مصرف این نوشیدنی به خصوص در مقادیر زیاد به مشکلات زیر منجر میشود:
- جلوگیری از تولید هورمونهای جنسی
- کاهش میل جنسی
- مشکل در رسیدن به نعوظ یا حفظ آن
- مشکل در رسیدن به ارگاسم
- اختلال چرخه قاعدگی و افزایش خطر ناباروری
ذکر این نکته ضروری است که زنان باردار باید به طور کامل از نوشیدن الکل بپرهیزند. چون الکل خطر سقط جنین، مردهزایی یا زایمان زودرس را افزایش میدهد.
علاوه بر این،کودکانی که در رحم مادر در معرض الکل قرار میگیرند ممکن است پس از تولد با طیف وسیعی از مشکلات از جمله مشکلات یادگیری و مشکلات سلامتی طولانیمدت روبرو شوند.
سیستم اسکلتی و عضلانی
مصرف طولانیمدت الکل روی تراکم استخوان تاثیر دارد و باعث نازک شدن استخوان و افزایش خطر شکستگی در صورت زمین خوردن میشود. همچنین میتواند به ضعف عضلانی و در نهایت آتروفی (تحلیل عضلات) منجر شود.
سیستم ایمنی
مورد دیگری که باید در هنگام بررسی عوارض و فواید مصرف الکل به آن اشاره کرد، ضعیف شدن سیستم ایمنی است.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) تقریبا 8/1 درصد موارد ابتلا به سل را در سراسر جهان با مصرف الکل مرتبط میداند. الکل همچنین میتواند در ابتلا به سرطان به خصوص سرطان دهان، گلو، سینه، مری، روده بزرگ و کبد نقش داشته باشد.
4. مضرات مصرف الکل برای سلامت روان
مصرف طولانیمدت الکل باعث تغییر مغز میشود و روی حافظه، تمرکز، احساسات، خلق و خو و شخصیت شما تاثیر میگذارد.
نوشیدنیهای الکلی خطر ابتلا به اختلال خواب، افسردگی و اضطراب را افزایش میدهند. همچنین ممکن است مشکلات زیر را ایجاد کنند:
وابستگی
مصرف منظم الکل میتواند به وابستگی منجر شود، به این معنی که بدن و مغز به تاثیرات الکل عادت میکند. بنابراین وقتی مصرف آن را متوقف کنید، ممکن است طیف وسیعی از علائم جسمی، عاطفی یا روانی را تجربه کنید که به محض نوشیدن دوباره الکل تسکین پیدا میکنند.
علائم ترک الکل
ترک الکل میتواند دشوار و در بعضی موارد تهدیدکننده زندگی باشد. بسته به اینکه هر چند وقت یکبار و هر بار چقدر الکل مینوشید، ممکن است برای کنار گذاشتن آن به کمک متخصص نیاز داشته باشید.
علائم ترک الکل عبارتند از:
- اضطراب
- عصبی بودن
- حالت تهوع
- لرزش
- فشار خون بالا
- ضربان قلب نامنظم
- تعریق شدید
- تشنج، توهم و هذیان (در موارد شدید)
سمزدایی پزشکی به شما کمک میکند که با خیال راحت نوشیدن الکل را متوقف کنید. پزشک ممکن است بسته به خطر علائم ترک، درمان را در کلینیک یا خانه توصیه کند.
آیا الکل چاقکننده است؟
تا این بخش از مقاله در مورد عوارض و فواید مصرف الکل برای سلامتی صحبت کردیم. اکنون میخواهیم تاثیر این نوشیدنی را روی وزن بدن بررسی کنیم.
الکل به دلایل زیر خطر ابتلا به چاقی را افزایش میدهد یا کاهش وزن را با مشکل مواجه میکند:
- حاوی کالری بالایی است.
- با تصمیمات غذایی ناسالم مرتبط است و میل به خوردن غذا را افزایش میدهد.
- به کبد آسیب میرساند و از این طریق روی متابولیسم و نحوه ذخیره کربوهیدراتها و چربیها تاثیر میگذارد.
- سطح هورمونهای بدن به خصوص تستوسترون را تحت تاثیر قرار میدهد. بر اساس تحقیقات، کاهش تستوسترون با افزایش بی ام ای (شاخص توده بدنی یا BMI) مرتبط است.
- باعث اختلال خواب میشود. شواهد نشان میدهد که کمخوابی تعادل هورمونهای مربوط به گرسنگی و سیری را برهم میزند.
چند نکته برای ترک الکل
اکنون که با عوارض و فواید مصرف الکل آشنا شدید، باید در مورد راههای ترک آن اطلاعات کسب کنید.
فرآیند ترک الکل ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد. با این حال، رعایت نکات زیر به شما کمک میکند که سریعتر و راحتتر بتوانید این نوشیدنی را کنار بگذارید:
- عوارض مشروب و دلایل ترک آن را بشناسید. به این فکر کنید که چرا میخواهید الکل را ترک کنید یا مصرف آن را کاهش دهید. ممکن است بهبود روابط، تقویت سلامتی یا افزایش تمرکز از جمله دلایل شما باشد. این دلایل را بنویسید و در دسترس خود نگه دارید تا در لحظات سخت برای حفظ انگیزه به آنها مراجعه کنید.
- یک برنامه مشخص داشته باشید. برای ترک الکل فقط به تصمیمگیری اکتفا نکنید. یک برنامه دقیق تهیه کنید. مشخص کنید چه روزی شروع میکنید، چه کسانی را از تصمیم خود مطلع میکنید و اگر لغزش کردید، چگونه به مسیر برمیگردید.
- محرکها را شناسایی کنید. بررسی کنید کدام موقعیتها، افراد یا احساسات ممکن است شما را به نوشیدن الکل تحریک کنند. سعی کنید از این محرکها دور بمانید یا راه حلهای مناسبی برای مدیریت آنها بیابید.
- یادداشتنویسی را امتحان کنید. احساسات و افکاری که در مسیر ترک تجربه میکنید را ثبت کنید. این کار به شما کمک میکند که احساسات و الگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسید.
- محیط خود را تغییر دهید. الکل را از خانه خود دور کنید تا به آن دسترسی نداشته باشید. اگر با دوستان خود در مکانهایی که نوشیدن معمول است وقت میگذرانید، فعالیتهای جدیدی پیدا کنید که بدون مصرف الکل لذتبخش باشند.
- فعالیتهای جایگزین پیدا کنید. سرگرمیهای جدیدی مانند ورزش، موسیقی یا فعالیتهای هنری را امتحان کنید. این کارها نه تنها شما را سرگرم میکنند، بلکه باعث میشوند ذهن خود را از الکل دور نگه دارید.
- از خودتان به خوبی مراقبت کنید. به خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم اهمیت دهید. این اقدامات هم انرژی و حال روحی شما را بهبود میبخشند و هم مقاومتتان را در برابر وسوسه نوشیدن افزایش میدهند.
- با خودتان مهربان باشید. اگر در مسیر ترک دچار لغزش شدید، خود را سرزنش نکنید. فقط از اشتباهات خود درس بگیرید و به مسیر ادامه دهید.
- از دیگران کمک بخواهید. با خانواده و دوستان خود صحبت کنید و آنها را در جریان تصمیم خود قرار دهید. آنها میتوانند شما را در مواقع سخت حمایت کنند.
- با یک متخصص مشورت کنید. اگر نگران عوارض ترک هستید، با پزشک مشورت کنید. پزشک میتواند از شما حمایت کرده و برنامهای متناسب با نیازهایتان تنظیم کند.
الکل یکی از موادی است که مصرف آن از گذشتههای دور در جوامع مختلف رواج داشته است. اما مضرات و فواید مصرف الکل همواره یک موضوع بحثبرانگیز بوده است.
در حالی که بعضی از افراد به دلیل تاثیرات کوتاهمدت این نوشیدنی مانند آرامش موقتی یا احساس شادی به مصرف آن روی میآورند، نباید از اثرات مخرب و بلندمدت آن بر بدن غافل شد.

الهام زمانی دانش آموخته رشته تغذیه در مقطع کارشناسی ارشد و یکی از نویسندگان سایت رژیم چنگال است.
وی دوره کارشناسی تغذیه را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده و بعد از آن مدرک کارشناسی ارشد تغذیه را از دانشگاه علوم پزشکی تهران اخذ نموده است [شماره نظام پزشکی: ت-2379].
ایشان بیش از چهار سال است که به دلیل علاقه به نوشتن به صورت تخصصی در حوزه تغذیه، پزشکی و سبک زندگی سالم تولید محتوا میکند. بدون شک، نکات علمی و عمومی که پیرامون تغذیه سالم و ارتباط آن با بیماریها در محتواهای الهام زمانی بیان میشود، به شما در داشتن یک زندگی بهتر کمک خواهد کرد [اکانت لینکدین].
- فهرست مطالب
- تاثیر مشروبات الکلی بر بدن
- فواید مصرف الکل
- عوارض مصرف الکل
- آیا الکل چاقکننده است؟
- چند نکته برای ترک الکل