روغن کتان و تاثیرات بی‌نظیر آن روی سلامت بدن

انسان‌ها هزاران سال است که از روغن کتان استفاده می‌کنند. پزشکی مدرن هم مدت‌‎ها است که به خواص روغن کتان برای لاغری و حفظ سلامتی پی برده است و آن را برای پیشگیری از بیماری مفید می‌داند.

این روغن ارزشمند نه‌ تنها به سلامت اندام‌های داخلی بدن کمک می‌کند، بلکه می‌تواند برای حفظ سلامت و زیبایی پوست هم مفید باشد. اگر می‌خواهید با خواص روغن کتان آشنا شوید، ادامه مطلب را از دست ندهید.

خواص روغن کتان برای سلامتی

اگرچه محققان روی دانه کتان بیشتر از روغن آن تحقیق انجام داده‌اند، اما نتایج بعضی از مطالعات در مورد این روغن بسیار امیدوارکننده است. از فواید احتمالی روغن کتان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سرشار از اسید چرب امگا 3 است

به نقل از «healthline»، روغن کتان حاوی آلفا-لینولنیک اسید (ALA) است؛ یک نوع اسید چرب امگا 3 که مقدار کمی از آن در بدن به امگا 3 فعال از جمله دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و دوکوزاپنتانوئیک اسید (DPA) تبدیل می‌شود.

بیشتر دستورالعمل‌ها توصیه می‌کنند که مردان و زنان بالغ روزانه به ترتیب حداقل 1600 و 1100 میلی‌گرم آلفا-لینولنیک اسید دریافت کنند. خبر خوب این است که یک قاشق غذاخوری روغن کتان می‌تواند کل نیاز بدن به ALA را تامین کند.

اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامت بدن ضروری هستند. چرا که التهاب را کاهش می‌دهند، سلامت قلب را بهبود می‌بخشند و از مغز در برابر پیری محافظت می‌کنند.

اگر روغن ماهی مصرف نمی‌کنید یا در طول هفته یک تا 2 سروینگ ماهی نمی‌خورید، روغن کتان می‌تواند جایگزین مناسبی برای تامین امگا 3 مورد نیاز شما باشد.

2. جلوی پیشرفت سرطان را می‌گیرد

هرچند تحقیقات فعلی به مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی محدود شده است، اما شواهد در مورد خواص روغن کتان نشان می‌دهد که این روغن از رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.

در یک مطالعه حیوانی، به موش‌ها به مدت 40 روز روزانه 0/3 میلی‌لیتر روغن کتان داده شد. نتایج نشان داد که این روغن از گسترش سرطان و رشد تومورهای ریه جلوگیری می‌کند.

در یک مطالعه دیگر هم که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد، روغن کتان توانست از شکل‌گیری سرطان روده بزرگ در موش‌ها جلوگیری کند.

علاوه بر این، مطالعات آزمایشگاهی هم به نتایج مشابهی رسیده‌اند و در چند تحقیق مشاهده شده است که روغن کتان رشد سلول‌های سرطانی را در سینه مهار می‌کند.

3. کلسترول خون را کاهش می‌دهد

آلفا-لینولنیک اسید موجود در روغن کتان برای درمان چربی خون بالا مفید است و می‌تواند سطح کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد.

در یک مطالعه کوچک که شامل 15 بزرگسال بود، شرکت‌کنندگان هر روز همراه با شام روغن کتان یا روغن ذرت مصرف کردند. سطح کلسترول خون یک بار در آغاز مطالعه و بار دیگر پس از 12 هفته اندازه‌گیری شد.

سطح کلسترول بد در افرادی که روغن ذرت مصرف کرده بودند، تغییر نکرد؛ اما در کسانی که روغن بذر کتان خورده بودند، به طور قابل‌توجهی کاهش یافت.

4. از سلامت قلب محافظت می‌کند

تحقیقات در مورد خواص روغن کتان نشان می‌دهد که این روغن به دلیل داشتن اسید چرب امگا 3 می‌تواند به سلامت قلب کمک کند.

محققان در یک مطالعه که روی 59 نفر انجام شد، اثرات روغن کتان را با روغن گلرنگ که غنی از اسید چرب امگا 6 است بررسی کردند.

نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری (15 میلی‌لیتر) روغن کتان به مدت 12 هفته می‌تواند در مقایسه با روغن گلرنگ تاثیر بیشتری روی کاهش فشار خون داشته باشد. فشار خون بالا به سلامت قلب آسیب می‌رساند و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

5. به درمان اسهال و یبوست کمک می‌کند

روغن کتان نه تنها به درمان یبوست کمک می‌کند، بلکه در بعضی شرایط می‌تواند به عنوان یک عامل ضداسهال هم عمل کند.

تحقیقات حیوانی نشان داده‌اند که روغن کتان خاصیت ملین دارد و عملکرد روده را بهبود می‌بخشد. این یافته توسط بعضی از مطالعات انجام شده روی انسان هم تایید شده است.

به عنوان مثال، محققان 50 بیمار مبتلا به یبوست که همودیالیز می‌شدند را به سه گروه تقسیم کردند و به هر گروه روغن کتان، روغن زیتون یا روغن معدنی دادند.

پس از چهار هفته مشخص شد که روغن کتان به اندازه روغن زیتون و روغن معدنی مفید است و می‌تواند مثل آن‌ها به افزایش حرکات روده و درمان یبوست کمک کند.

با این حال، در حال حاضر، تحقیقات در مورد تاثیر روغن کتان بر یبوست و اسهال حیوانات آزمایشگاهی و افراد با شرایط خاص محدوده شده است. بنابراین برای ارزیابی اثربخشی آن روی سایر افراد باید مطالعات بیشتری انجام شود.

6. برای پوست مفید است

از خواص روغن کتان برای پوست هم می‌توان بهره برد. یک مطالعه کوچک روی 13 زن نشان داد که مصرف روغن کتان به مدت 12 هفته با افزایش نرمی و لطافت پوست مرتبط است و حساسیت پوست به تحریک و خشکی را کاهش می‌دهد.

یک مطالعه حیوانی هم در این زمینه به نتایج مشابهی رسیده است. در این مطالعه، محققان به موش‌های مبتلا به درماتیت آتوپیک به مدت سه هفته روغن کتان دادند و در انتها مشاهده کردند که این روغن می‌تواند علائم بیماری شامل قرمزی، تورم و خارش را کاهش دهد.

ذکر این نکته ضروری است که در هیچ مطالعه‌ای فواید استفاده موضعی از روغن کتان روی پوست انسان‌ بررسی نشده است. با این حال، تجربه بعضی از افراد نشان می‌دهد که این کار باعث نرم شدن پوست می‌شود و از آن در برابر تحریک محافظت می‌کند.

7. التهاب را کاهش می‌دهد

تحقیقات در مورد خواص روغن کتان نشان می‌دهد که این روغن به دلیل داشتن امگا 3 می‌تواند التهاب را در بعضی از افراد کاهش دهد. البته نتیجه تحقیقات درباره این موضوع ضدونقیض بوده و ممکن است شامل همه افراد نباشد.

روغن کتان سطح پروتئین واکنشی C یا CRP که یک نشانگر برای اندازه‌گیری التهاب است را در افراد چاق کاهش می‌دهد. با این حال، از آنجا که این روغن ممکن است روی افراد مختلف تاثیر متفاوتی داشته باشد، باید در مورد جایگاه آن در رژیم ضد التهاب تحقیقات بیشتری انجام شود.

8. از دیابت پیشگیری می‌کند

روغن کتان احتمالا برای پیشگیری از دیابت هم مفید است. محققان 25 فرد مبتلا به پیش‌دیابت را به 2 گروه تقسیم کردند و روزانه به یک گروه 13 گرم و به گروه دوم 26 گرم بذر کتان دادند.

پس از 12 هفته، سطح قند خون در گروه اول کاهش پیدا کرد؛ اما در گروه دوم تغییر نکرد. در حال حاضر، محققان دقیقا نمی‌دانند که چرا دوز بالاتر بذر کتان روی قند خون تاثیر نداشته است. بنابراین برای درک بهتر این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.

خواص روغن کتان برای لاغری

یک قاشق غذاخوری بذر کتان 55 و یک قاشق غذاخوری روغن آن 120 کالری انرژی دارد. اگرچه هر 2 پرکالری هستند و در صورت مصرف زیاد باعث چاقی می‌شوند، اما مصرف متعادل آن‌ها می‌تواند برای لاغری مفید باشد.

تاثیر بذر کتان و روغن آن روی لاغری به عوامل مختلفی نسبت داده می‌شود که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. فیبر

تخم کتان غنی از فیبر است، حس سیری را تحریک می‌کند و جلوی پرخوری را می‌گیرد. بنابراین اگر در یک کنار یک رژیم غذایی کم کالری از آن استفاده کنید، می‌تواند به کاهش وزن شما کمک کند.

البته به یاد داشته باشید که این موضوع در مورد روغن کتان صدق نمی‌کند. چرا که این روغن فیبر زیادی ندارد.

2. لیگنین

لیگنین یک پلیمر پیچیده است که در دیواره سلولی بسیاری از گیاهان یافت می‌شود و به آن‌ها بافت چوبی یا سفت می‌دهد.

محققان متوجه شده‌اند که لیگنین فواید زیادی برای سلامتی دارد که قبلا از آن بی‌خبر بوده‌اند. به عنوان مثال، این ماده می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و حتی به لاغری کمک کند.

3. اسید چرب امگا 3

هم بذر کتان و هم روغن آن سرشار از اسید چرب امگا 3 هستند که فواید ثابت شده‌ای برای سلامتی دارد. این اسید چرب نه تنها به کاهش التهاب و پیشگیری از بیماری قلبی کمک می‌کند، بلکه ممکن است برای لاغری هم مفید باشد. البته هنوز دقیقا مشخص نیست که آیا امگا 3 با کاهش وزن ارتباط مستقیمی دارد یا خیر.

بعضی از افراد از تاثیر مثبت امگا 3 روی وزن بدن حمایت می‌کنند. اما تعدادی از تحقیقات نشان داده‌اند که این اسید چرب روی وزن بدن تاثیر ندارد یا تاثیر آن بسیار کم است. بنابراین برای نتیجه‌گیری قطعی باید مطالعات بیشتری انجام شود.

خواص روغن کتان در طب سنتی

متخصصان طب سنتی طبع روغن کتان را گرم و خشک می‌دانند و از آن برای موارد زیر استفاده می‌کنند:

• تسکین درد
• درمان ترک‌های پوستی
• کنترل وزن و لاغری شکم
• کاهش کلسترول
• تقویت دستگاه گوارش
• کاهش نفخ و پاکسازی معده
• کمک به درمان دیابت
• کاهش التهاب

عوارض روغن کتان

مصرف روغن کتان در مقادیر محدود ایمن است و عوارض جانبی خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال، بسته به دوز و ویژگی‌های فردی ممکن است عوارض خفیف رخ دهد. این عوارض معمولا شامل موارد زیر هستند:

• تولید گاز در دستگاه گوارش
• نفخ
• اسهال

دانستن نکات زیر به شما کمک می‌کند از خواص روغن کتان برای لاغری و سلامتی بهره بیشتری ببرید و در عین حال از خود در برابر هر گونه عارضه جدی محافظت کنید:

• اگر به بذر کتان حساسیت دارید، از مصرف روغن آن بپرهیزید.
• اطلاعات کمی در مورد عوارض مصرف روغن کتان در دوران بارداری یا شیردهی وجود دارد. در صورتی که باردار یا شیرده هستید، بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه از این روغن استفاده نکنید.
• اگر بیمار هستید یا دارو می‌خورید، قبل از مصرف روغن کتان با پزشک خود در مورد فواید و عوارض آن مشورت کنید.
• قبل از جراحی به پزشک خود بگویید که از روغن کتان استفاده می‌کنید. ممکن است پزشک از شما بخواهد مصرف این روغن را از چند هفته قبل از جراحی متوقف کنید.

روغن کتان با چه داروهایی تداخل دارد؟

داروهایی که ممکن است روغن کتان با آن‌ها تداخل داشته باشد عبارتند از:

• داروهایی که باعث کند شدن فرآیند لخته شدن خون می‌شوند (مانند آسپیرین، دیکلوفناک و وارفارین): مصرف روغن کتان همراه با این داروها ممکن است به خونریزی و کبودی منجر شود.
• داروهایی که سطح کلسترول را کاهش می‌دهند (مانند روزوواستاتین، آتورواستاتین و سیمواستاتین): روغن کتان می‌تواند اثرات این داروها را افزایش دهد.

چگونه از روغن کتان استفاده کنیم؟

اکنون که با خواص روغن کتان برای لاغری و سلامتی آشنا شدید، بهتر است در مورد نحوه مصرف آن هم اطلاعات کسب کنید.

یکی از بهترین ویژگی‌های روغن کتان این است که روش‌های مختلفی برای استفاده از آن وجود دارد. به عنوان مثال، می‌توانید:

• از روغن کتان برای تهیه انواع سس استفاده کنید.
• یک سروینگ (یک قاشق غذاخوری یا 15 میلی‌لیتر) روغن کتان را داخل شیک یا اسموتی بریزید.
• روغن کتان را به صورت موضعی روی پوست بمالید تا نرمی و لطافت آن را افزایش دهد.
• از روغن کتان برای تهیه ماسک مو استفاده کنید. این ماسک از رشد مو حمایت می‌کند و باعث براق شدن آن‌ می‌شود.
• اگر نمی‌خواهید از روغن کتان به طور مستقیم در غذاها استفاده کنید، مکمل آن را بخورید. این مکمل به شکل‌های مختلف در داروخانه‌ها در دسترس است.

توجه داشته باشید که روغن کتان نباید برای پخت‌و‌پز استفاده شود. چون نقطه دود پایینی دارد و وقتی در معرض حرارت بالا قرار می‌گیرد، ترکیبات مضر تولید می‌کند.

---

از خواص روغن کتان برای لاغری، کاهش التهاب، حفظ سلامت پوست و درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. اما این روغن برای همه مناسب نیست و با بعضی از داروها تداخل دارد. همچنین زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند به افزایش وزن منجر شود.