برای دفع الکل از بدن و کاهش اثرات آن چه کنیم؟

مصرف الکل می‌تواند تاثیرات موقت و گاهی‌اوقات ناخوشایندی بر ذهن و بدن داشته باشد و بسیاری از عملکردها را مختل کند. آگاهی از روش از بین بردن اثر الکل در بدن به افراد کمک می‌کند سریع‌تر به وضعیت طبیعی برگردند و از مشکلات احتمالی پیشگیری کنند.

 در این مقاله از مجله سلامتی چنگال فرآیند متابولیسم الکل و عوامل موثر بر سرعت دفع آن را بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای بهبود حال عمومی پس از مصرف نوشیدنی الکلی ارائه می‌دهیم. مطالعه این مطلب می‌تواند به شما در مدیریت پیامدهای مصرف الکل و حفظ سلامت عمومی کمک کند.

الکل چه تاثیری روی بدن دارد؟

به نقل از «verywellhealth»، الکل (اتانول) یک ماده سرکوب‌کننده سیستم عصبی مرکزی است که عملکردهای بدن را کند می‌کند و بر توانایی‌های ذهنی و جسمی تاثیر می‌گذارد.

شواهد در مورد مضرات و فواید مصرف الکل نشان می‌دهد که ممکن است پس از نوشیدن آن ابتدا احساس آرامش یا سرخوشی کنید. اما تاثیر الکل بر بدن و ذهن شما فراتر از این اثرات اولیه است.

اگرچه سرخوشی به حس اجتماعی بودن کمک می‌کند، اما الکل باعث کند شدن مسیرهای ارتباطی مغز می‌شود. بنابراین ممکن است توانایی فکر کردن واضح، روان صحبت کردن یا تصمیم‌گیری درست دشوارتر ‌شود.

الکل همچنین ارتباط بین بدن و مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد که این امر باعث کند شدن واکنش‌ها و افزایش خطر تصادف و آسیب‌دیدگی می‌شود.

با افزایش غلظت الکل در خون، این نوشیدنی می‌تواند به جزء مغز روی اندام‌های زیر هم تاثیر بگذارد:

1. کبد

کبد الکل را متابولیزه (تجزیه) کرده و آن را به استالدهید (یک ماده سمی و سرطان‌زا) تبدیل می‌کند. در نهایت، بدن استالدهید را به استات (یک ماده کم‌خطرتر) تجزیه می‌کند، اما این ماده پیش از آن می‌تواند به کبد آسیب برساند.

هر بار که الکل می‌نوشید، استالدهید به سلول‌های چربی و پروتئین‌های موجود در کبد می‌چسبد و واکنش التهابی ایجاد می‌کند که این موضوع به سلول‌های کبدی آسیب می‌زند و حتی آن‌ها را از بین می‌برد.

مصرف زیاد یا مداوم الکل خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی مانند سیروز (اسکار شدید کبد) را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

2. قلب

مورد دیگری که اهمیت آشنایی با روش از بین بردن اثر الکل در بدن را نشان می‌دهد، عوارض این نوشیدنی برای قلب است.

مصرف زیاد الکل می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را تا 24 ساعت افزایش دهد. در طول زمان، الکل به قلب فشار وارد می‌کند و باعث تضعیف آن می‌شود که این امر خطر ابتلا به بیماری‌ قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

3. دستگاه گوارش

معده و روده کوچک الکل را قبل از ورود به جریان خون جذب می‌کنند. افزایش تولید اسید معده پس از مصرف الکل باعث تحریک جداره معده می‌شود و علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و سوزش سر دل را ایجاد می‌کند.

الکل همچنین باعث تحریک و التهاب روده می‌شود و بر عضلات کنترل‌کننده هضم تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل، ممکن است پس از نوشیدن آن دچار اسهال شوید.

با گذشت زمان، التهاب روده خطر ابتلا به اختلالات گوارشی را افزایش می‌دهد و توانایی بدن در جذب مواد مغذی را مختل می‌کند که این موضوع می‌تواند به کمبودهای تغذیه‌ای منجر شود.

4. سیستم ایمنی

آگاهی از روش از بین بردن اثر الکل در بدن برای سیستم ایمنی هم مفید است. چرا که الکل توانایی آن را برای مبارزه با عفونت‌ها و حفظ سلامتی سرکوب می‌کند.

الکل سیستم ایمنی بدن را تا 24 ساعت ضعیف می‌کند و باعث می‌شود آسیب‌پذیری شما در برابر بیماری‌هایی مانند عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی بیشتر شود.

بدن چگونه الکل را متابولیزه می‌کند؟

کبد معمولا بیشترین توجه را در فرآیند متابولیزه کردن الکل به خود جلب می‌کند. اما تنها بخش بدن نیست که در این فرآیند نقش دارد. کبد همراه با معده باعث تجزیه الکل می‌شود.

1. نقش معده

معده اولین مقصد نوشیدنی الکلی است. بعضی از افراد آنزیم‌هایی در معده خود دارند که باعث تجزیه الکل می‌شوند. این آنزیم‌ها به جلوگیری از ورود بخشی از الکل به جریان خون کمک می‌کنند.

با این حال، همه افراد این آنزیم‌ها را ندارند. این آنزیم‌ها که به نام الکل دهیدروژناز (ADH) و آلدهید دهیدروژناز (ALDH)  شناخته می‌شوند، به طور کلی در زنان کمتر از مردان هستند. علاوه بر این، افرادی که به طور منظم الکل می‌نوشند، در مقایسه با دیگران ADH کمتری دارند.

اگر فردی این آنزیم‌ها را به اندازه کافی نداشته باشد، معده الکل را مستقیما به روده کوچک می‌فرستد. از آنجا، الکل وارد جریان خون و مغز می‌شود و اثرات خود را نشان می‌دهد.

2. جایگاه کبد

کبد بخش اصلی کار پردازش الکل را بر عهده دارد. این اندام پس از عبور الکل از معده، روده کوچک و جریان خون کار پاکسازی را آغاز می‌کند.

تقریبا 90 درصد الکل موجود در خون توسط کبد تجزیه می‌شود. مابقی از طریق کلیه‌ها (ادرار)، ریه‌ها (تنفس) و پوست (عرق) دفع می‌شود.

عواملی که بر مدت زمان هوشیار شدن تاثیر می‌گذارند

تقریبا 60 تا 90 دقیقه طول می‌کشد تا سطح الکل در خون به بالاترین حد برسد. سپس، بدن شروع به تجزیه آن می‌کند.

نیمه‌عمر الکل حدود چهار تا پنج ساعت است. نیمه‌عمر یعنی مدت زمانی که بدن نیاز دارد تا نیمی از الکل را از بین ببرد. البته حدود 25 ساعت طول می‌کشد تا الکل به طور کامل از بدن دفع شود.

با این حال، هیچ زمان مشخص و ثابتی برای مدت ماندگاری الکل در بدن وجود ندارد. چرا که سرعت دفع این نوشیدنی بسته به عوامل زیر متغیر است:

• سن: با بالا رفتن سن، سرعت تجزیه الکل در بدن کاهش می‌یابد.
• میزان الکل موجود در نوشیدنی: محتوای الکل نوشیدنی‌های مختلف با هم متفاوت است. هر چقدر میزان الکل بالاتر باشد، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا بدن آن را پردازش کند.
• مقدار نوشیدنی مصرف‌شده: هر چقدر نوشیدنی بیشتری مصرف شود، بدن به زمان بیشتری برای دفع الکل نیاز دارد.
• وجود غذا در معده: غذا خوردن قبل از مصرف نوشیدنی می‌تواند سرعت جذب الکل را در بدن کاهش دهد.
• جنسیت: بدن زنان در مقایسه با مردان چربی بیشتر و آب کمتری دارد. سلول‌های چربی الکل را به آهستگی جذب می‌کنند، بنابراین سرعت تجزیه الکل در مردان بالاتر است.
• وزن بدن: افراد سنگین‌تر معمولا آب بیشتری در بدن خود دارند که این امر به تجزیه سریع‌تر الکل کمک می‌کند.
• عملکرد کبد: بیماری کبدی سرعت دفع الکل را کند می‌کند. مشکلات کلیوی یا گوارشی هم می‌تواند چنین اثری داشته باشد.

الکل تا چه مدت در آزمایش‌ها قابل تشخیص است؟

بعضی از افراد می‌خواهند با یادگیری روش از بین بردن اثر الکل در بدن تست‌های آزمایشگاهی را بدون مشکل پشت سر بگذارند.

وقتی از تست الکل صحبت به میان می‌آید، هیچ تضمینی برای منفی شدن نتیجه وجود ندارد. آزمایش‌های بسیار حساس می‌توانند مقادیر کم الکل را شناسایی کنند. از سوی دیگر، از آنجا که هر فردی الکل را با سرعت متفاوتی تجزیه می‌کند، بعضی از افراد برای پاکسازی آن به زمان بیشتری نیاز دارند.

به طور کلی، حداکثر زمانی که آزمایش‌ها می‌توانند الکل را پس از مصرف تشخیص دهند، به شرح زیر است:

• آزمایش خون: تا 12 ساعت
• آزمایش تنفس: تا 24 ساعت
• آزمایش بزاق: تا 48 ساعت
• آزمایش ادرار: تا پنج روز
• آزمایش مو: تا 90 روز

بهترین روش از بین بردن اثر الکل در بدن

هیچ راه سریعی برای کاهش غلظت الکل خون (BAC) وجود ندارد. چون کبد برای تصفیه خون و دفع الکل از بدن به زمان نیاز دارد.

اگرچه تکنیک‌های زیر به شما کمک می‌کنند احساس هوشیاری بیشتری داشته باشد، اما الکل را سریع‌تر از خون حذف نمی‌کنند و سطح BAC را کاهش نمی‌دهند:

1. نوشیدن قهوه

الکل سرکوب‌کننده است و باعث خواب‌آلودگی می‌شود، در حالی که کافئین محرک است و باعث افزایش هوشیاری می‌شود.

ذکر این نکته ضروری است که قهوه نمی‌تواند الکل را در بدن تجزیه کند. از سوی دیگر، بعضی از متخصصان مصرف آن را به دلایل زیر توصیه نمی‌کنند:

• مصرف قهوه باعث می‌شود کمتر احساس مستی کنید و متوجه نشوید چقدر الکل نوشیده‌اید.
• قهوه باعث بدتر شدن معده‌درد و مشکلات گوارشی می‌شود. اگر حالت تهوع دارید، از مصرف آن بپرهیزید.

2. دوش آب سرد

دوش آب سرد باعث می‌شود برای مدت کوتاهی احساس هوشیاری کنید. اما سطح BAC را کاهش نمی‌دهد. بنابراین شما همچنان تحت تاثیر الکل قرار دارید.

بعضی از افراد دوش آب سرد را با شوک و از دست دادن هوشیاری در افراد مست مرتبط می‌دانند. اگر قصد دارد از این روش استفاده کنید، موضوع را به دیگران اطلاع دهید تا در صورت بروز مشکل، مراقب شما باشند.

3. خوردن غذا و نوشیدن آب

غذا خوردن قبل، حین و بعد از نوشیدن الکل به کندتر شدن جذب آن به داخل جریان خون کمک می‌کند. چون هنگام هضم غذا، بدن دریچه انتهای معده را می‌بندد. این کار باعث می‌شود الکل آهسته‌تر وارد روده‌ شده و در نتیجه دیرتر جذب شود.

غذاهای غنی از پروتئین، فیبر و چربی به سختی هضم می‌شوند و بیشترین تاثیر را در کند کردن حرکت غذا در دستگاه گوارش دارند. غذاهای مناسب رژیم سم زدایی که مصرف آن‌ها قبل از نوشیدن الکل به کند کردن هضم کمک می‌کند عبارتند از:

• کربوهیدرات‌های کامل مانند برنج قهوه‌ای و جو دوسر
• منابع پروتئینی کم‌چرب مثل تخم‌مرغ، ماهی سالمون و سینه مرغ
• سبزیجات نشاسته‌ای مثل سیب‌زمینی
• غذاهای سرشار از پتاسیم از جمله آووکادو و موز

از آنجا که نوشیدن الکل می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود، پرهیز از مصرف غذاهای شور مهم است. نوشیدن آب فراوان هم به هیدراته نگه داشتن بدن در حین مصرف الکل کمک می‌کند.

4. خواب

خواب راهکار دیگری است که به عنوان روش از بین بردن اثر الکل در بدن معرفی می‌شود. چرا که به بدن فرصت می‌دهد استراحت کند و بهبود یابد. همچنین باعث تسریع فرآیند دفع الکل می‌شود.

اگر این روش را برای افزایش هوشیاری انتخاب کردید، نکات زیر را به خاطر بسپارید:

• یک لیوان بزرگ آب قبل از خواب بنوشید تا اثر کم‌آبی ناشی از الکل را کاهش دهید.
• یک لیوان آب دیگر کنار تخت بگذارید و هر بار که بیدار شدید، چند جرعه بنوشید.
• هرگز همراه الکل از قرص خواب یا داروی آرام‌بخش استفاده نکنید. چون ترکیب آن‌ها خطرناک است.
• خودسرانه مسکن یا داروی ضددرد نخورید.

به یاد داشته باشید که بسته به زمان مصرف نوشیدنی، سطح الکل می‌تواند در طول خواب همچنان بالا برود. این اتفاق زمانی می‌افتد که درست تا لحظه‌ خوابیدن به نوشیدن ادامه دهید. در چنین شرایطی ممکن است مسمومیت الکلی رخ دهد،. چون بدن هنوز در حال جذب الکل است.

5. ورزش

ورزش باعث می‌شود احساس هوشیاری بیشتری داشته باشید و تا حدی از حالت خواب‌آلودگی یا کرختی ناشی از مصرف الکل بیرون بیایید.

با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ورزش بتواند سرعت تجزیه الکل را در بدن افزایش دهد.

6. کپسول‌های کربن یا شارکول

بعضی از افراد معتقدند که کپسول‌های کربن یا شارکول می‌توانند سرعت هوشیار شدن را افزایش دهند. با این حال، هیچ شواهدی وجود ندارد که این ادعا را تایید کند.

شارکول در شرایط خاص از جمله بعضی از مسمومیت‌ها ممکن است مفید باشد. اما برای متابولیسم الکل و هوشیار شدن موثر نیست.

---

در نهایت، مهم است بدانید هیچ روش موثری برای هوشیار شدن سریع وجود ندارد؛ به جزء اینکه نوشیدن را متوقف کنید و به بدن زمان بدهید الکل را پردازش کند.

بهترین روش برای از بین اثر الکل در بدن، خودداری از مصرف آن است. با این انتخاب آگاهانه می‌توان از آسیب‌های جسمی و ذهنی ناشی از الکل جلوگیری کرد و زندگی سالم‌تر و پربارتری داشت.