رژیم کتوژنیک برای چه سنی مناسب است؟ بررسی محدودیت‌ها و نکات ایمنی

رژیم کتوژنیک یکی از محبوب‌ترین روش‌های لاغری است که بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌ و افزایش دریافت چربی تاکید دارد. این رژیم باعث می‌شود بدن به جای قند از چربی برای تولید انرژی استفاده کرده و وارد فرآیند چربی‌سوزی شود. رژیم کتوژنیک می‌تواند برای کنترل تشنج و بهبود حساسیت به انسولین هم مفید باشد. اما از آنجایی که مانند هر رژیم دیگری محدودیت‌های خاصی دارد، این سوال مطرح می‌شود که رژیم کتوژنیک برای چه سنی مناسب است؟

این پرسش به این دلیل اهمیت دارد که تفاوت‌های فیزیولوژیکی در سنین مختلف می‌تواند بر نیازهای تغذیه‌ای تاثیر بگذارد. برای مثال، بدن کودکان، نوجوانان و سالمندان نیازهای متفاوتی در زمینه انرژی و مواد مغذی دارد که نادیده گرفتن آن‌ها ممکن است به مشکلات جدی منجر شود. در این مقاله قصد داریم مزایا و معایب رژیم کتوژنیک را برای گروه‌های سنی مختلف بررسی کنیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آیا رژیم کتو برای همه سنین ایمن است؟

رژیم کتوژنیک برای همه سنین مناسب نیست و تاثیرات آن بسته به سن، وضعیت هورمونی و شرایط سلامتی فرد متفاوت است. به عنوان مثال، در دوران کودکی و نوجوانی به دلیل محدودیت در دریافت مواد مغذی ضروری می‌تواند بر رشد جسمی و ذهنی اثر منفی بگذارد و روند تکامل طبیعی بدن را دچار اختلال کند.

در جدول زیر میزان ایمنی رژیم کتوژنیک برای گروه‌های سنی مختلف نشان داده شده است:

در سنین میانسالی و سالمندی که افراد با تغییرات هورمونی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سن مثل بیماری‌های قلبی و دیابت مواجه هستند، رژیم کتو ممکن است به تشدید این مشکلات و وخامت وضعیت سلامتی منجر شود.

رژیم کتو برای کودکان

رژیم کتوژنیک ممکن است برای بزرگسالان چاق که به سن بلوغ رسیده‌اند، مناسب باشد؛ اما این مسئله برای کودکان صادق نیست. چرا که این رژیم بعضی از گروه‌های غذایی ضروری که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای رشد کودکان هستند را حذف می‌کند. بنابراین می‌تواند احتمال بروز مشکلات زیر را در کودکان افزایش دهد:

• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
• بی‌حالی و کمبود انرژی
• کم آبی بدن
• عدم تعادل الکترولیت‌ها
• مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست
• افت قند خون
• اختلال در رشد

اگرچه رژیم کتو برای کاهش وزن کودکان مناسب نیست، اما در بعضی شرایط خاص از جمله کنترل صرع مقاوم به درمان ممکن است برای این گروه سنی توصیه شود. با این حال، در چنین مواردی باید کودک به دقت تحت مراقبت پزشک قرار بگیرد تا احتمال بروز عوارض جدی به حداقل برسد.

رژیم کتو در سنین نوجوانی

وقتی این سوال مطرح می‌شود که رژیم کتوژنیک برای چه سنی مناسب است، نوجوانان یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی هستند که باید در مورد آن‌ها صحبت کرد.

اگرچه یک مطالعه نشان داده که رژیم کتو ممکن است برای کاهش وزن نوجوانان مفید باشد، اما به اعتقاد متخصصان بهتر است آن‌ها رژیم‌های غذایی متنوع‌تر را انتخاب کنند. چرا که پیروی از یک رژیم غذایی محدودکننده مثل رژیم کتو می‌تواند باعث رفتارهای ناسالم شود و احتمال ابتلا به اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی که در بین نوجوانان شایع هستند را افزایش دهد.

از آنجایی که محدودیت شدید کالری و حذف غذاهای سالم از رژیم غذایی باعث افت انرژی و کاهش رشد استخوان‌ها می‌شود و حتی عملکرد ورزشی و تحصیلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، رژیم کتوژنیک در نوجوانی توصیه نمی‌شود؛ مگر اینکه تحت نظر متخصص و فقط برای اهداف پزشکی شروع شود. در این شرایط، متخصص تغذیه باید بر فرآیند اجرای رژیم نظارت داشته باشد تا نوجوان بتواند نیازهای تغذیه‌ای خود را به طور کامل دریافت کند.

کتوژنیک برای بزرگسالان

افراد بزرگسال در رده سنی 18 تا 59 سال گروه هدف اصلی رژیم کتوژنیک هستند. این افراد در صورتی که از نظر سلامت عمومی وضعیت خوبی داشته باشند و رژیم غذایی خود را به‌ طور اصولی تنظیم کنند، می‌توانند از رژیم کتوژنیک به ‌عنوان ابزاری برای کاهش وزن بهره‌ ببرند.

علاوه بر کاهش وزن، رژیم کتو فواید دیگری هم برای سلامتی بزرگسالان به همراه دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل بهتر قند خون
• بهبود عملکرد مغز و پیشگیری از آلزایمر
• کنترل علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری قلبی (به شرط استفاده از چربی‌های سالم)

نکات مهم برای شروع ایمن رژیم کتو در بزرگسالی

رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند بیشترین بهره را از رژیم کتوژنیک ببرید و خطرات احتمالی آن را کاهش دهید:

• نوشیدن آب کافی: رژیم کتو ممکن است باعث دفع سریع‌تر آب از بدن ‌شود. بنابراین هیدراته نگه داشتن بدن اهمیت زیادی دارد. نوشیدن آب کافی به پیشگیری از خشکی دهان، سردرد و مشکلات گوارشی کمک می‌کند.
• مصرف چربی‌های سالم: در رژیم کتو باید از غذاهای حاوی چربی‌ سالم مانند آووکادو، روغن زیتون و آجیل‌ استفاده کنید. این نوع غذاها به تامین انرژی مورد نیاز بدن کمک کرده و سطح چربی خون را در محدوده نرمال حفظ می‌کنند.
• مصرف سبزیجات غیرنشاسته‌ای: اسفناج، کلم، کاهو و سایر سبزیجات غیرنشاسته‌ای گزینه‌های خوبی برای رژیم کتو هستند. این سبزیجات بدون افزایش کربوهیدرات رژیم غذایی می‌توانند فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های مورد نیاز بدن را تامین کنند.
• مشورت با متخصص: مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه قبل از شروع رژیم کتو ضروری است. چرا که این رژیم ممکن است برای افراد مبتلا به بعضی بیماری‌ها مناسب نباشد یا به نظارت پزشکی نیاز داشته باشد.

برای آشنایی بیشتر با نحوه تنظیم رژیم کتو پیشنهاد می‌کنیم مقاله نمونه رژیم کتوژنیک 7 روزه را در وب‌سایت چنگال بخوانید.

رژیم کتو برای سالمندان بالای 60 سال

وقتی این سوال مطرح می‌شود که رژیم کتوژنیک برای چه سنی مناسب است، باید به جمعیت سالمندان هم اشاره کرد. به طور کلی، اگر کنترل وزن یکی از دغدغه‌های فرد سالمند باشد، رژیم کتو ممکن است گزینه مناسبی برای او محسوب شود. با این حال، پیش از تصمیم‌گیری باید به وضعیت سلامت فرد توجه داشت و با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کرد.

پیروی از رژیم کتو در دوران سالمندی به کاهش وزن، کنترل قند خون و بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند. با این حال، نباید فراموش کرد که بسیاری از سالمندان با مشکل کم‌اشتهایی و از دست دادن توده عضلانی مواجه هستند. در این شرایط، رژیم کتو به دلیل ایجاد تغییرات قابل‌توجه در الگوی غذایی و محدودیت‌ شدید کالری ممکن است این مشکلات را تشدید کند. بنابراین شروع این رژیم در دوران سالمندی باید با دقت و تحت نظر متخصص انجام شود.

چند نکته برای شروع رژیم کتو بعد از 60 سالگی

اگر در دوران سالمندی قصد امتحان کردن رژیم کتوژنیک را دارید، رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند از عوارض جانبی آن جلوگیری کنید:

1. انتخاب چربی‌های سالم

در رژیم کتو بخش قابل‌توجهی از انرژی مورد نیاز بدن از چربی‌ها تامین می‌شود. انتخاب غذاهای حاوی چربی سالم مثل روغن زیتون فرابکر، مغزیجات، دانه‌ها و آووکادو خطر افزایش چربی خون و ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد.

2. مصرف غذاهای کامل به جای محصولات فرآوری‌شده

مصرف غذاهای سالم و مغذی مثل مرغ، ماهی، گوشت کم‌چرب، تخم‌مرغ، مغزیجات و سبزیجات غیرنشاسته‌ای به شما کمک می‌کند تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را به اندازه کافی دریافت کنید.

3. دریافت فیبر کافی

سالمندان بیشتر از سایر گروه‌ها با مشکلات گوارشی مانند یبوست مواجه هستند. مصرف مواد غذایی کم‌کربوهیدرات و پرفیبر مثل سبزیجات برگ‌دار، توت‌ و دانه چیا نقش موثری در پیشگیری از این مشکلات دارد.

4. افزایش دریافت پروتئین

توده عضلانی به تدریج با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. به همین دلیل، سالمندانی که رژیم کتوژنیک دارند باید پروتئین بیشتری نسبت به سایر افراد دریافت کنند تا از تحلیل عضلانی جلوگیری کرده و سلامت عمومی خود را حفظ کنند.

5. مشورت با متخصص

هر فردی که در دوران سالمندی قصد دارد رژیم کتوژنیک را شروع کند، باید نظر پزشک و متخصص تغذیه را در مورد مزایا و معایب آن جویا شود. این موضوع به‌خصوص برای کسانی مهم است که بیمار هستند یا دارو مصرف می‌کنند.

چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند؟

افرادی که توصیه می‌شود از انتخاب رژیم کتو اجتناب کنند عبارتند از:

• زنان باردار یا شیرده
• افراد کمتر از 18 سال بدون نظارت پزشک
• سالمندان به‌خصوص افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای
• بزرگسالان بیمار از جمله افراد مبتلا به مشکلات کیسه صفرا یا لوزالمعده
• افراد با سابقه اختلالات غذا خوردن

امروزه رژیم‌های غذایی مختلفی برای کاهش وزن در دسترس است که هر کدام از آن‌ها برای گروه خاصی از افراد مناسب‌تر هستند. اگر می‌خواهید با مزایا و معایب این رژیم‌ها نسبت به رژیم کتو آشنا شوید، مقاله مقایسه رژیم فستینگ و کتوژنیک را مطالعه کنید.

در این مقاله به این سوال که رژیم کتوژنیک برای چه سنی مناسب است پاسخ دادیم و در مورد تاثیرات آن روی سنین مختلف صحبت کردیم. اکنون می‌دانید که این رژیم غذایی به کاهش وزن کمک می‌کند، اما برای همه افراد به‌خصوص کودکان و نوجوانان مناسب نیست.

انتخاب آگاهانه برنامه غذایی با توجه به سن و وضعیت سلامتی ضروری است و از بروز عوارض جانبی جدی جلوگیری می‌کند. اگر مطمئن نیستید که رژیم کتو برای سن یا شرایط بدنی شما مناسب است یا خیر، با کارشناسان تغذیه چنگال مشورت کنید تا یک برنامه شخصی‌سازی‌شده برایتان تنظیم کنند.

منابع: oakstreethealth, healthline