افتادگی پوست بعد از لاغری؛ چرا اتفاق می‌افتد و چگونه قابل پیشگیری و درمان است؟

کاهش وزن موفقیت بزرگی است، اما گاهی با چالشی ناخوشایند همراه می‌شود: افتادگی پوست بعد از لاغری. این حالت زمانی رخ می‌دهد که پوست به‌دلیل کاهش وزن سریع نمی‌تواند خود را با فرم جدید بدن تطبیق دهد و شل می‌شود. خوشبختانه با آگاهی از علت‌ها و انتخاب روش‌های درست، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد یا آن را بهبود بخشید.

در این مطلب، دلایل افتادگی پوست و بهترین راهکارهای خانگی و کلینیکی برای رفع آن را بررسی می‌کنیم.

چرا پوست بعد از لاغری شل می‌شود؟

پوست از 2 پروتئین مهم به نام کلاژن و الاستین تشکیل شده است. کلاژن که 80 درصد ساختار پوست را تشکیل می‌دهد، مسئول حفظ استحکام آن است، در حالی که الاستین به پوست خاصیت کشسانی می‌دهد و به آن کمک می‌کند منعطف باقی بماند.

وقتی وزن بدن بالا می‌رود، پوست برای جا دادن چربی کشیده می‌شود. یکی از نمونه‌های این کشیدگی، دوران بارداری است که طی چند ماه اتفاق می‌افتد و معمولا پس از زایمان به وضعیت اولیه برمی‌گردد. اما در سایر مواقع که پوست برای مدت طولانی در حالت کشیده باقی می‌ماند، الیاف کلاژن و الاستین آسیب می‌بینند و بخش زیادی از توانایی خود را برای بازگشت به حالت اولیه از دست می‌دهند. در نتیجه، زمانی که وزن زیادی از دست می‌دهید، پوست اضافی از بدن آویزان می‌شود. هر چقدر میزان کاهش وزن شما بیشتر باشد، شلی پوست هم نمایان‌تر است.

عوامل موثر بر افتادگی پوست

عوامل زیر در شل شدن پوست بعد از لاغری نقش دارند:

• کاهش وزن سریع
• افزایش سن
• سبک زندگی، برای مثال سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض نور آفتاب
• ژنتیک که بر نحوه واکنش پوست به تغییرات وزن تاثیر دارد

چه افرادی بیشتر در معرض افتادگی پوست هستند؟

افراد زیر بیش از دیگران با مشکل شلی و افتادگی پوست مواجه می‌شوند:

• کسانی که مدت زمان طولانی است دچار اضافه وزن هستند: هر چقدر مدت زمان ابتلا به چاقی طولانی‌تر باشد، پوست پس از کاهش وزن شل‌تر خواهد شد. چون در این مدت کلاژن و الاستین بیشتری از دست داده‌ است.
• افرادی که باید وزن زیادی از دست بدهند: کاهش وزن سریع و قابل‌توجه (بیش از 20 کیلو) در مقایسه با کاهش وزن تدریجی و اندک تاثیر بیشتری روی پوست دارد.
• افراد بالای 30 سال: با بالا رفتن سن، توانایی بدن برای تولید کلاژن کمتر می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که این اتفاق از اواسط تا اواخر دهه 20 زندگی رخ می‌دهد.
• زنانی که سابقه بارداری دارند: بارداری باعث کشیده شدن پوست به‌ویژه در ناحیه شکم می‌شود. اگر پوست پس از زایمان نتواند به راحتی به حالت اولیه برگردد، ممکن است دچار افتادگی شود.
• افرادی که در حین کاهش وزن ورزش مقاومتی انجام نمی‌دهند: ورزش مقاومتی که با دمبل، دستگاه‌های بدنسازی یا وزن بدن انجام می‌شود، می‌تواند به سفت شدن عضلات کمک کرده و از شلی پوست پس از کاهش وزن جلوگیری کند.

روش‌های پیشگیری از افتادگی پوست حین لاغری

روش‌های مختلفی برای پیشگیری از افتادگی پوست بعد از لاغری وجود دارد که از بهترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش وزن آهسته و پایدار

کاهش وزن تدریجی و آهسته نه تنها برای حفظ سلامت عمومی بدن بهتر است، بلکه به کلاژن و الاستین فرصت می‌دهد به حالت اولیه برگردند. از این‌رو متخصصان توصیه می‌کنند در طول هفته بیش از نیم تا یک کیلو کاهش وزن نداشته باشید.

2. انجام تمرینات قدرتی

همان‌طور که اشاره کردیم، وقتی چربی اضافی بدن از بین می‌‎رود، پوست ممکن است دچار افتادگی شود. خوشبختانه، با تمرینات مقاومتی مثل پلانک، لانژ و اسکات می‌توان به پر شدن فضاهای خالی زیر پوست کمک کرد و جلوی افتادگی آن را گرفت.

3. رژیم غذایی غنی از پروتئین، آب و سایر مواد مغذی

پیروی از رژیم غذایی کم‌کالری در کنار ورزش برای کاهش وزن ضروری است. اما محدودیت کالری نباید به معنی کاهش دریافت غذاهای مغذی باشد. اگر می‌خواهید از افتادگی پوست بعد از لاغری پیشگیری کنید، لازم است غذاهای حاوی مواد مغذی زیر را در برنامه خود بگنجانید:

• اسید چرب امگا 3: ماهی سالمون، ساردین و گردو همگی منبع خوب امگا 3 هستند و به بازسازی کلاژن پوست و افزایش استحکام آن کمک می‌کنند.
• ویتامین C: میوه‌ها و سبزیجات به دلیل داشتن ویتامین C خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند و از آسیب سلول‌های پوست جلوگیری می‌کنند.
• روی: روی یک ماده معدنی ضروری است که نقش مهمی در تولید کلاژن دارد. افزایش مصرف روی می‌تواند به تقویت استحکام پوست و جلوگیری از شلی آن پس از کاهش وزن کمک کند.
• پروتئین: غذاهای پرپروتئین مثل مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات در ترمیم پوست و ساخت عضله نقش دارند.

یکی از مهم‌ترین نکاتی که ممکن است در حین کاهش وزن نادیده گرفته شود، نوشیدن آب است. از آنجایی که 64 درصد حجم سلول‌های پوست از آب تشکیل شده است، مصرف مایعات سالم برای حفظ سلامت پوست ضروری است.

4. مراقبت‌های پوستی

هیچ کرم یا لوسیونی وجود ندارد که بتواند به تنهایی و به طرز شگفت‌انگیزی به رفع شلی پوست کمک کند. با این حال، بعضی از محصولات می‌توانند احتمال افتادگی پوست را بعد لاغری به حداقل برسانند.

بهترین مثال برای این مورد، کرم ضدآفتاب است. چرا که نور خورشید به الاستیسیته پوست آسیب می‌زند و به مرور زمان باعث افتادگی آن می‌شود. از این‌رو، کرم یا لوسیون ضدآفتاب با SPF بالاتر از 30 نقش مهمی در پیشگیری از این آسیب‌ها دارد. علاوه بر این، استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و کلاژن‌ساز هم می‌تواند به بهبود ظاهر پوست و جلوگیری از خشکی و پوسته‌پوسته شدن آن کمک کند.

درمان و رفع افتادگی پوست بعد از لاغری

اگر به دلیل کاهش وزن دچار افتادگی پوست شده‌اید، نگران نباشید. چون هنوز کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای سفت شدن پوست خود انجام دهید.

1. روش‌های خانگی و طبیعی

اگر شلی و افتادگی پوست شدید نباشد، با راهکارهای خانگی زیر برطرف می‌شود:

ورزش مقاومتی و مصرف پروتئین

حتی بعد از کاهش وزن، جایگزین کردن چربی ازدست‌رفته با توده عضلانی به شما کمک می‌کند از نظر ظاهری بهتر به نظر برسید. زمانی که هدف ساخت عضله است، مصرف غذاهای پرپروتئین و انجام انواع خاصی از تمرینات از جمله تمرینات مقاومتی می‌تواند توده عضلانی را افزایش دهد و فضاهای خالی زیر پوست را پر کند.

استفاده از کرم مرطوب‌کننده

برای هیدراته نگه داشتن پوست باید هم مایعات کافی بنوشید و هم از کرم‎‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید. مرطوب‌کننده‌ها به پوست شما حجم می‌دهند و خشکی آن را برطرف می‌کنند. با این حال، اگر به استفاده از آن‌ها ادامه ندهید، اثراتشان ماندگار نخواهند بود.

استفاده از محصولات سفت‌کننده پوست

لوسیون‌ها، سرم‌ها و کرم‌هایی که حاوی رتینول هستند، ممکن است به تولید کلاژن کمک کنند و اثرات مثبتی بر شلی پوست داشته باشند. لوسیون‌های حاوی ویتامین C یا هیالورونیک اسید هم می‌توانند آسیب‌های ناشی از نور آفتاب را به حداقل برسانند؛ اما در درازمدت تاثیر زیادی بر استحکام پوست ندارند.

2. روش‌های تخصصی و کلینیکی

در صورتی که افتادگی پوست بعد از لاغری شدید باشد، برای رفع آن باید تحت نظر پزشک از روش‌های تخصصی استفاده کنید. این روش‌ها به 2 دسته غیرتهاجمی و تهاجمی (جراحی) تقسیم می‌شوند.

روش‎های غیرتهاجمی

بسته به مقدار وزنی که از دست داده‌اید، ممکن است بتوانید از روش‌های غیرتهاجمی زیر برای بهبود پوست‌تان بهره ببرید:

• آر آف (RF): از امواج الکترومغناطیسی با فرکانس پایین برای تولید حرارت و نفوذ آن به پوست استفاده می‌کند تا تولید کلاژن، الاستین و سلول‌های جدید را تحریک کند.(PMID: 20161847)
• هایفوتراپی: یک تکنولوژی نسبتا جدید است که به کمک امواج ماورای صوت باعث افزایش تولید کلاژن می‌شود.
• لیزر: از نور برای ارسال گرما به لایه‌های عمیق پوست و افزایش استحکام آن استفاده می‌کند.
• مزوتراپی: شامل تزریق مواد مغذی و ترکیبات ضدپیری به لایه میانی پوست است. این روش به تقویت ساختار پوست و بهبود الاستیسیته آن کمک می‌کند.

جراحی

اگر وزن قابل‌توجهی از دست داده‌اید، ممکن است برای رفع شلی و افتادگی پوست به عمل جراحی نیاز داشته باشید. این عمل که توسط جراح پلاستیک یا زیبایی انجام می‌شود، به بررسی و ارزیابی دقیق وضعیت شما نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که کاندیدای مناسبی برای آن هستید.

قبل از تصمیم‌گیری درباره این موضوع حتما با پزشک در مورد مزایا، خطرات و دوره نقاهت جراحی صحبت کنید. همچنین فراموش نکنید که بعضی از افراد ممکن است برای برداشتن پوست اضافی از بخش‌های مختلف بدن به بیش از یک جراحی نیاز داشته باشند.

چقدر زمان می‌برد تا پوست جمع شود؟

پاسخ این سوال به شدت کاهش وزن، سن و سبک زندگی شما بستگی دارد. هر چقدر سن و میزان کاهش وزن‌تان کمتر باشد و سبک زندگی سالم‌تری داشته باشید، سریع‌تر به نتیجه می‌رسید. با این حال، بازسازی پوست ممکن است بین 6 ماه تا 2 سال طول بکشد.(PMID: 17333038)

بیشتر کسانی که در مدت زمان کوتاه وزن زیادی از دست می‌دهند، با مشکل افتادگی پوست بعد از لاغری مواجه می‌شوند. با این حال، خبر خوب این است که با کمی صبر و مراقبت‌ می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد یا حتی آن را برطرف نمود. برای رسیدن به این هدف باید آهسته وزن کم کنید، غذاهای پرپروتئین و مغذی بخورید، ورزش مقاومتی انجام دهید و از ضدآفتاب و مرطوب‌کننده باکیفیت استفاده کنید.