فستینگ در بارداری و شیردهی: هدیه‌ای برای بدن یا خطری برای نوزاد؟

بدن شما در دوران بارداری دستخوش تغییرات زیادی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها افزایش وزن است. گاهی‌اوقات این موضوع ممکن است باعث نگرانی شود و شما را به فکر کاهش وزن در دوران بارداری یا بلافاصله پس از زایمان بیندازد. یکی از روش‌هایی که ممکن است در این زمان به ذهن‌تان برسد، رژیم فستینگ یا روزه‌داری متناوب است. اما آیا شروع رژیم فستینگ در بارداری و شیردهی راه ‌حل مناسبی برای کنترل وزن است؟ آیا این نوع الگوی غذایی برای زنان باردار و شیرده ایمن محسوب می‌شود؟

رژیم فستینگ شامل دوره‌های مشخصی از غذا خوردن و روزه‌داری است و در بسیاری از افراد به کنترل وزن کمک می‌کند. اما در مورد تاثیر آن بر زنان باردار و شیرده اطلاعات کافی وجود ندارد. از این‌رو متخصصان پیروی از این رژیم غذایی را در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌کنند. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا درباره فواید و معایب رژیم فستینگ برای مادران باردار و شیرده اطلاعات بیشتری کسب کنید.

فستینگ در بارداری؛ خط قرمز رشد جنین  

آیا رژیم فستینگ در بارداری مجاز است؟ این سوال ذهن بسیاری از مادران بارداری را که نگران افزایش وزن خود در این دوران هستند، به خود مشغول می‌کند. در پاسخ باید گفت که روزه‌داری متناوب به ‌طور کلی برای زنان باردار توصیه نمی‌شود. چرا که شواهد علمی کافی درباره مزایا یا عوارض احتمالی آن در دوران بارداری وجود ندارد. بیشتر تحقیقات هم تنها به تاثیر این رژیم بر وزن تولد نوزاد پرداخته‌اند، در حالی که سایر پیامدهای مهم مانند خطر سقط جنین یا مشکلات رشد جنین را کمتر بررسی کرده‌‌اند.

در دوران بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم نیاز بدن به انرژی افزایش می‌یابد. زنان باردار در این دوره به حدود 340 تا 450 کالری اضافی در روز نیاز دارند که باید از منابع سالم مانند گوشت‌های کم‌چرب، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی، سبزیجات و میوه‌ها تامین شود. این انرژی برای موارد زیر اهمیت دارد:

• رشد و افزایش وزن جنین
• تامین مواد مغذی مورد نیاز برای تکامل مغز جنین و سایر اندام‌های حیاتی
• ذخیره‌سازی چربی در بدن مادر برای تولید شیر پس از زایمان

عوارض رژیم فستینگ و سایر الگوهای غذایی محدودکننده در دوران بارداری می‌تواند بسیار جدی باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که ایجاد تغییرات شدید در رژیم غذایی ممکن است تعادل هورمونی بدن را برهم بزند و باعث کمبودهای تغذیه‌ای یا مشکلات سلامتی برای مادر و جنین شود.

پیروی از رژیم روزه‌داری متناوب در بارداری می‌تواند بر روند وزن‌گیری جنین تاثیر منفی بگذارد. همچنین کاهش شدید کالری دریافتی خطر دهیدراتاسیون (کم‌آبی بدن) را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث کاهش حجم مایع آمنیوتیک شود؛ مایعی که نقش حیاتی در محافظت از جنین دارد.

از دیگر خطرات این نوع رژیم افزایش احتمال کتوزیس (کتوز) است؛ شرایطی که در آن بدن به جای قند از چربی به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند. در این وضعیت، ترکیباتی به نام کتون در بدن تولید می‌شود که می‌تواند اثرات منفی بر رشد و عملکرد مغز جنین داشته باشد.

فستینگ و شیردهی؛ آزمونی برای بدن مادر

رژیم فستینگ برای مادران شیرده هم انتخاب مناسبی نیست. چرا که می‌تواند باعث کاهش شدید کالری دریافتی شود و در نتیجه، سلامت مادر و نوزاد را در معرض خطر قرار دهد. به همین دلیل، به‌ویژه در چند ماه اول شیردهی که نوزاد به ‌طور کامل وابسته به شیر مادر است، پیروی از این نوع رژیم غذایی توصیه نمی‌شود.

بدن در دوران شیردهی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز کودک روزانه به حدود 350 تا 500 کالری انرژی بیشتر نسبت به حالت عادی نیاز دارد. تحقیقات درباره فستینگ و کاهش شیر مادر نشان می‌دهد که دریافت ناکافی کالری به دلیل روزه‌داری متناوب می‌تواند باعث افت سطح انرژی و کاهش تولید شیر شود؛ مسئله‌ای که هم برای مادر و هم برای نوزاد پیامدهای منفی به همراه دارد.

بعضی از متخصصان تغذیه هشدار می‌دهند که فستینگ در دوران شیردهی ممکن است باعث کاهش دریافت مواد مغذی حیاتی مانند آهن، ید و ویتامین B12 شود. کمبود این ریزمغذی‌ها می‌تواند به مشکلاتی مثل کم‌خونی منجر شود که خود را با علائمی مانند خستگی، سرگیجه، تنگی نفس و بی‌اشتهایی نشان می‌دهد.

نکته مهم دیگر آن است که بخش قابل‌توجهی از مایعات مورد نیاز روزانه بدن از طریق مصرف غذا تامین می‌شود. بنابراین پیروی از رژیم‌های بسیار محدودکننده مانند روزه‌داری متناوب یا رژیم کتوژنیک ممکن است باعث کاهش دریافت مایعات شود که این موضوع می‌تواند به کاهش تولید شیر منجر شده و در نهایت روند رشد نوزاد را مختل کند.

ذکر این نکته ضروری است که با شروع مصرف غذاهای جامد توسط نوزاد ممکن است پیروی از رژیم فستینگ در شیردهی بی‌خطر باشد. برای مثال، اگر فقط صبح و عصر به فرزندتان شیر می‌دهید، احتمال دارد بتوانید این رژیم را امتحان کنید. با این حال، پیش از ایجاد هرگونه تغییر اساسی در الگوی غذایی حتما با متخصص تغذیه مشورت کنید تا از حفظ سلامت خود و فرزندتان مطمئن باشید.

جایگزین‌های هوشمندانه و سالم

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، رژیم فستینگ در بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود. بنابراین در این دوران بهتر است تمرکز خود را روی یک رژیم غذایی سالم بگذارید که شامل انواع غذاهای مغذی مانند غلات کامل، سبزیجات برگ‌دار، پروتئین‌های کم‌چرب (مثل ماهی سالمون، مرغ و تخم‌مرغ)، حبوبات (مانند لوبیا و عدس)، مغزیجات و ماست یونانی یا سایر محصولات لبنی کم‌چرب باشد.

علاوه بر این، رعایت نکات زیر می‌تواند به جلوگیری از افزایش وزن بی‌رویه در دوران بارداری کمک کرده و روند کاهش وزن پس از زایمان را آسان‌تر کند:

• استفاده از بشقاب کوچک‌ برای کاهش حجم وعده‌های غذایی
• پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری‌شده به‌ویژه آن‌هایی که قند و چربی بالایی دارند
• آهسته غذا خوردن تا مغز فرصت دریافت سیگنال‌های سیری از معده را داشته باشد
• انجام فعالیت بدنی منظم، البته فقط در صورتی که پزشک اجازه داده باشد

در نهایت باید بدانید که افزایش وزن در دوران بارداری یک امر ضروری برای رشد جنین است، اما این افزایش وزن باید کنترل‌شده و طبق برنامه انجام شود. با کمک متخصص زنان و متخصص تغذیه می‌توانید از افزایش وزن بی‌رویه در این دوران جلوگیری کنید و پس از زایمان هم به تدریج وزن اضافه شده را کاهش دهید. پذیرش و صبر نسبت به تغییرات طبیعی بدن در این دوران، کلید حفظ سلامت شما و نوزادتان است.

بیشتر متخصصان معتقدند که پیروی از رژیم فستینگ در بارداری ممکن است برای سلامت مادر و جنین خطرناک باشد. خوشبختانه این دوران موقتی است و از چند ماه پس از زایمان می‌توانید روزه‌داری متناوب را برای کاهش وزن امتحان کنید. با این حال، بسیار مهم است که پیش از شروع رژیم فستینگ در شیردهی حتما با متخصص تغذیه مشورت کنید. متخصص تغذیه با بررسی دقیق وضعیت سلامتی شما می‌تواند بهترین راهکارها را پیشنهاد دهد و مشخص کند که آیا کاندیدای مناسبی برای پیروی از این رژیم هستید یا خیر.

منابع: healthline, health.clevelandclinic