روزه‌داری در ماه رمضان اگر به درستی انجام شود فواید بسیاری برای سلامتی بدن دارد. از جمله اینکه باعث لاغری و کاهش وزن اضافه، دفع سموم و پاکسازی بدن می‌شود. در صورتی که می‌خواهید این نتایج مثبت بدست آمده را بعد از رمضان حفظ کنید باید الگوی سالمی برای تغذیه خود در نظر بگیرید. در ادامه این مطلب به بررسی مهمترین نکات و اصول تغذیه بعد از رمضان می‌پردازیم.
رژیم غذایی مناسب بعد از ماه رمضان
در ماه رمضان با تغییر زمان و نحوه غذا خوردن، دستگاه گوارش در شرایط استراحت و سم‌زدایی قرار می‌گیرد. روزه‌داران در این ماه برای تقویت بدن، حفظ سلامتی و کنترل وزن سعی می‌کنند از الگوهای سالم تغذیه‌ای پیروی کنند. با پایان یافتن ماه رمضان که برنامه و وعده‌های غذایی به روال سابق برمی‌گردد، معمولا دستگاه گوارش با افزایش ناگهانی حجم مواد غذایی مواجه می‌شود. در این شرایط باید مراقب افزایش وزن و چربی‌های بدن باشید.
برای داشتن رژیم غذایی مناسب بعد از ماه رمضان، باید از یک الگوی تغذیه‌ای خوب، سالم و مغذی که بر اصول مهمی مانند کفایت مواد مغذی، تعادل، تنوع، کنترل کالری و میانه روی استوار است، پیروی کنید.
تـوصیه غذایی بعد از ماه مبارک رمضان
30 روز روزه‌داری در ماه رمضان، بدن را به خوردن و خوابیدن در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری از افطار تا سحر عادت می‌دهد. تغییر زمان غذا خوردن و حجم غذای مصرفی در روزهای بعد از رمضان ممکن است برای بدن سخت باشد و مدتی طول بکشد تا به روال قبلی برگردد. بنابراین توصیه می‌شود بعد از ماه مبارک رمضان برای کمک به سلامت بدن و حفظ نتایج مثبت بدست آمده در این ماه نکات زیر را مد نظر قرار دهید.
1- منظم غذا بخورید
یکی از عادت‌هایی که در ماه رمضان برای بدن ایجاد می‌شود دریافت غذا در ساعات منظم است. بنابراین توصیه می‌شود بعد از ماه رمضان نیز این الگو را رعایت کنید. صرف وعده‌های غذایی در بازه‌های زمانی مشخص و ساعات خاصی از شبانه روز باعث ذخیره انرژی در طول روز می‌شود. غذا خوردن به موقع قند خون را در حالت تعادل نگه می‌دارد و از ضعف ناشی از گرسنگی جلوگیری می‌کند.
2- هیچ یک از وعده‌های غذایی را حذف نکنید
حذف هریک از وعده‌های غذایی موجب افزایش میل به ریزه خواری غیر ضروری و مصرف حجم زیادی مواد غذایی در سایر وعده‌ها می‌شود. بنابراین بهتر است نه تنها سه وعده اصلی صبحانه، ناهار و شام را در ساعات مشخص صرف نمایید بلکه حداقل دو میان وعده سالم نیز در طول روز در نظر بگیرید. مصرف وعده‌های غذایی کوچک و متعدد باعث می‌شود سیستم گوارش تحت فشار قرار نگرفته و بتواند به تدریج با الگوی هضم جدید سازگار شود. همچنین در طول روز جریان یکنواختی از مواد مغذی و انرژی به بدن برسد.
3- مصرف میان وعده‌های سالم
برای میان وعده‌ها می‌توانید خوراکی‌های سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند انواع آجیل و خشکبار، میوه و سبزیجات تازه، آبمیوه‌های طبیعی و دمنوش‌های گیاهی را میل کنید. از خوردن غذاهای حاوی چربی و قند بپرهیزید. زیرا این خوراکی‌ها متابولیسم بدن را کاهش داده و بازگشت به روال عادی پس از رمضان را دشوار می‌کنند.
4- به مقدار کافی مایعات بنوشید
در ماه رمضان بدن برای غلبه بر احساس تشنگی در طول روز، سازگاری با کم آبی و حفظ تعادل الکترولیت‌ها، با ترشح هورمون‌های خاص، از دست دادن آب اضافی توسط کلیه‌ها را کنترل می‌کند. بنابراین بسیار مهم است که پس از پایان روزه‌داری، تعادل الکترولیت‌ها را به تدریج و با افزایش آهسته مصرف مایعات به حالت نرمال برگردانید. برای جبران کمبود آب بدن در فواصل زمانی معین آب و مایعات بنوشید. مصرف 8 تا 10 لیوان آب در طول روز برای حفظ سلامت بدن لازم است. اگر تعریق و فعالیت روزانه شما زیاد است باید مصرف آب را افزایش دهید.
5- رعایت اصول و روش‌های صحیح غذا خوردن
در عادت غذایی پس از ماه رمضان سعی کنید از تند غذا خوردن بپرهیزید. لقمه کوچک بردارید و هر لقمه را به مدت طولانی بجوید. برای اجتناب از پرخوری هنگام صرف غذا مطالعه، تماشای تلویزیون، کار با گوشی و کامپیوتر را کنار بگذارید. قبل از اینکه سیر شوید دست از غذا خوردن بکشید.
6- تعادل و تنوع را در برنامه غذایی روزانه رعایت کنید
برای تغذیه بعد از رمضان، حفظ تعادل و تنوع در مصرف مواد غذایی در هر وعده اهمیت ویژه‌ای دارد. سعی کنید در طول روز گروه‌های اصلی مواد غذایی شامل نان و غلات، میوه‌ها و سبزیجات، لبنیات و گوشت‌ها، حبوبات و مغزها را به مقدار کافی مصرف کنید. ماه رمضان فرصت مناسبی برای سوزاندن چربی‌های ذخیره شده و تعادل در سطح قند و چربی در بدن را فراهم می‌کند. عدم تعادل و تنوع برنامه غذایی بعد از ماه رمضان موجب سوءتغذیه، انباشتگی مجدد چربی‌های اضافه، چاقی و اضافه وزن، افزایش چربی و فشار خون، افزایش خطر سکته مغزی و قلبی می‌شود.
7- ادامه دادن رژیم غذایی
اگر به منظور کاهش وزن و لاغری در ماه رمضان برنامه غذایی خاصی را دنبال می‌کردید، برای حفظ نتایج به دست آمده و رسیدن به وزن و تناسب اندام ایده‌آل، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه رژیم غذایی خود را پس از رمضان ادامه دهید. اگر با روزه‌داری بدن شما با دچار کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی شده است با نظر پزشک، برای جبران این کمبودها مواد غذایی لازم را به رژیم خود اضافه کنید.
8- اجتناب از مصرف غذاهای بی‌ارزش
در ماه رمضان به علت محدودیت وعده‌ها و ساعات غذا خوردن، معمولا افراد برای مراقبت از بدن و جلوگیری از کمبود مواد مغذی، خوراکی‌های سالم و با ارزش غذایی بالا مصرف می‌کنند. اغلب افراد در این ماه فست فودها، آبمیوه‌های صنعتی و نوشابه‌های گازدار، غذاهای چرب و شیرین و بی‌ارزش را از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند. مثلا چون کالری زولبیا بامیه زیاد است و چربی و قند بالایی دارد، آن را مصرف نمی‌کنند. بهتر است در عادت غذایی پس از ماه رمضان نیز این روند سالم خوردن را ادامه دهید.
9- مصرف غذاهای بخارپز و کم ادویه
مصرف غذاهای کم ادویه و بخارپز بهترین انتخاب برای رژیم غذایی مناسب بعد از ماه رمضان است. غذاهای کم ادویه، به ویژه ادویه‌های تند موجب پیشگیری از آسیب به دستگاه گوارش می‌شود. طبخ غذا به روش بخارپز یا آبپز نیز بهترین راهکار برای حفظ مواد معدنی و ویتامین‌های مواد غذایی است.
روش‌هایی مانند کباب کردن، تنوری کردن و پخت در فر اگرچه مواد مغذی غذاها را حفظ می‌کند اما به دلیل خشک بودن و احتمال آسیب به دستگاه گوارش برای روزهای اول بعد از ماه رمضان مناسب نیست. سرخ کردن مواد غذایی اگرچه بسیار پر طرفدار است اما به دلیل چربی زیاد و از بین رفتن ویتامین‌ها توصیه نمی‌شود.
10- مصرف لبنیات را فراموش نکنید
احتمالا در ماه رمضان عادت کرده‌اید که روزه خود را با یک لیوان شیر ولرم افطار کنید. بسیار خوب است اگر عادت مصرف یک لیوان شیر را به وعده صبحانه اضافه کنید. همچنین در وعده‌های دیگر ماست و دوغ کم نمک را جای دهید. به طور کلی مصرف روزانه دو واحد لبنیات کم چرب برای تغذیه بعد از رمضان بسیار مناسب است.
11- محدودیت مصرف نمک
بسیاری از ما برای پیشگیری از احساس تشنگی در طور روز، مصرف نمک، غذاهای فرآوری شده مانند انواع کنسرو، ماهی دودی و خیارشور و موارد مشابه را کاهش می‌دهیم. از آنجایی که سدیم موجود در نمک خوراکی احتمال ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های کلیوی، قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد، بهتر است در تغذیه بعد از ماه رمضان نیز مصرف نمک را محدود کنیم.
12- پیروی از الگوهای سالم غذایی
یکی از الگوهای سالم غذایی که به طور معمول در ماه رمضان رعایت می‌شود، مصرف غذاهای سنتی و خانگی مانند انواع آش‌ها و سوپ‌ها است. این نوع غذاها غالبا چربی کمی دارند و برای طبخ آن‌ها از مواد غذایی سالم و مفید مانند غلات، حبوبات، انواع گوشت، سبزی‌های تازه و حتی لبنیاتی مانند کشک استفاده می‌شود. بنابراین مجموعه کاملی از گروه‌های غذایی را تشکیل می‌دهند. بعد از ایام روزه‌داری نیز بهتر است اینگونه غذاهای ارزشمند را برای وعده‌های خود انتخاب کنید.
13- پرهیز از پرخوری
آیا می‌دانید سوء تغذیه چیست؟ سوء تغذیه زمانی اتفاق می‌افتد که بدن بیشتر یا کمتر از مقدار نیاز خود انرژی و مواد مغذی دریافت می‌کند. در صورتی که مواد مغذی و انرژی کافی برای بدن تامین نشود، بخشی از عضلات بدن مانند سرشانه‌ها تحلیل رفته و در مقابل چاقی شکمی را ایجاد خواهد شد. چنانچه در ماه مبارک رمضان بدن شما با کمبود برخی مواد مغذی مواجه شده است حواستان باشد بعد از رمضان باید جبران آن زیاده‌روی و پرخوری نکنید. زمانی که بیش از حد نیاز غذا می‌خورید بدن راهی جز تبدیل انرژی اضافه به چربی ندارد که نتیجه آن چاقی و افزایش وزن است.
فراموش نکنید، از آنجایی که در ماه رمضان بدن به خوابیدن در ساعات پایانی شب و صبح زود بیدار شدن برای سحری عادت می‌کند، بازیابی ریتم اولیه خواب بعد از ماه رمضان بسیار مهم است. سعی کنید زود بیدار شوید، صبحانه بخورید و دیگر نخوابید. تنظیم مجدد الگوی خواب ممکن است چند روز طول بکشد. در این مدت، مهم است که از استراحت طولانی در بعد از ظهر خودداری کنید. همچنین یک برنامه ورزشی منظم داشته باشید و حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
منابع: healthathand، khaleejtimes
نویسنده: الهه پناهی
