افزایش اسید اوریک خون (هیپراوریسمی) باعث رسوب کریستال در مفاصل می‌شود و شما را به بیماری نقرس مبتلا می‌کند. به همین دلیل، در صورت ابتلا به این عارضه باید از رژیم غذایی کم پورین پیروی کنید. پورین‌ها موادی هستند که به طور طبیعی در بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها وجود دارند و در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شوند. در رژیم غذایی کم پورین، غذاها و نوشیدنی‌هایی که دارای بالاترین میزان پورین هستند محدود می‌شوند تا سطح اسید اوریک کاهش یابد.
این رژیم غذایی از ابتلا به نقرس در افراد مبتلا به هیپراوریسمی که هنوز به این بیماری مبتلا نشده‌اند و همچنین از پیشرفت نقرس و بروز عوارض جانبی آن جلوگیری می‌کند. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا بهترین رژیم غذایی برای نقرس را به شما معرفی کنیم.
بهترین مواد غذایی برای درمان نقرس
غذاها به تنهایی نمی‌توانند بیماری نقرس را درمان کنند، اما بعضی از آن‌ها به کاهش اسید اوریک در بدن کمک می‌کنند. اگر به دنبال بهترین رژیم غذایی برای نقرس هستید، از غذاها و نوشیدنی‌های زیر استفاده کنید:
محصولات لبنی
مطالعات نشان داده‌اند که پروتئین‌های موجود در محصولات لبنی می‌توانند به کاهش سطح اسید اوریک کمک و از شعله‌ور شدن علائم نقرس جلوگیری کنند. بهتر است از شیر و ماست کم چرب یا بدون چربی استفاده کنید تا وزن‌تان افزایش پیدا نکند. چاقی یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماری نقرس است.
توفو، غلات کامل، لوبیا و عدس
پروتئین‌های گیاهی به شما کمک می‌کنند که رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و در عین حال بیماری خود را مدیریت کنید. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پروتئین‌های گیاهی و روغن‌های گیاهی (مانند زیتون، آفتابگردان و سویا) از شما در برابر حملات نقرس محافظت می‌کنند.
مرکبات
مصرف 500 میلی‌گرم ویتامین C در روز می‌تواند راهکار موثری برای کاهش علائم نقرس باشد. ویتامین C به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند و مرکبات منبع عالی این ماده مغذی ضروری هستند. سعی کنید از میوه‌هایی مثل گریپ‌فروت و پرتقال استفاده کنید که فروکتوز کمتری دارند، چون این قند طبیعی می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد.
بعضی از بیماران مبتلا به نقرس از مکمل ویتامین C استفاده می‌کنند. قبل از اینکه این مکمل را در رژیم غذایی برای نقرس بگنجانید، با پزشک در مورد لزوم انجام این کار مشورت کنید.
گیلاس
محققان دریافته‌اند که مصرف گیلاس سطح اسید اوریک خون و خطر عود بیماری را در افراد مبتلا به نقرس کاهش می‌دهد. گیلاس حاوی مقدار زیادی آنتوسیانین هستند. آنتوسیانین‌ها خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند و به همین دلیل برای کنترل درد و التهاب مرتبط با حملات نقرس مفید هستند.
سبزیجات
همه سبزیجات برای بیماران مبتلا به نقرس خوب هستند، از جمله سیب‌زمینی، نخود فرنگی، قارچ، بادمجان و سبزیجات برگ‌سبز تیره. به طور کلی، رژیم غذایی گیاهی در مقایسه با رژیم غذایی پرچرب و حاوی گوشت زیاد برای این بیماران مفیدتر است. چون به تثبیت سطح اسید اوریک خون کمک می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد. بر اساس تحقیقات، افراد مبتلا به نقرس ممکن است بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به مشکلات قلبی باشند.
قهوه برای نقرس
شاید شنیده باشید که قهوه اسیدی است، اما نوع اسید موجود در آن با اسید اوریک متفاوت است. در حقیقت، نوشیدن قهوه در حد اعتدال (به خصوص قهوه کافئین‌دار) می‌تواند سطح اسید اوریک شما را به روش‌های مختلف کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که قهوه سرعت تجزیه پورین به اسید اوریک را کاهش و سرعت دفع آن را افزایش می‌دهد. پس به صورت کلی می توان گفت که مصرف قهوه در مقدار مناسب، می تواند برای نقرس مفید باشد.
نوشیدن آب کافی
افرادی که در طول روز پنج تا هشت لیوان آب می‌نوشند کمتر از دیگران دچار علائم نقرس می‌شوند، چون کلیه‌ها از آب برای دفع اسید اوریک استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، نوشیدن آب برای حفظ سلامت کلیه‌ها مفید است. اختلال در عملکرد کلیه یکی از عواملی است که می‌تواند به نقرس منجر شود.
بهترین صبحانه برای نقرس
در رژیم غذایی برای نقرس می‌توانید از انواع غذاها مثل شیر و پنیر کم چرب، تخم‌مرغ، نان، سبزی و میوه به عنوان صبحانه استفاده کنید. جو دوسر هم برای صبحانه گزینه خوبی است. اما از آنجا که در مقایسه با سایر غلات پورین بیشتری دارد، باید مصرف آن را به حداکثر 2 سروینگ در هفته محدود کنید. هر سروینگ جو دوسر پخته شده معادل نصف لیوان است.
غذاهای مضر برای نقرس
برای پیروی از یک رژیم مناسب برای افراد مبتلا به نقرس، پرهیز های غذایی منع شده توسط پزشکان را نیز باید رعایت نمود. زیاده‌روی در مصرف بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها با عود علائم نقرس مرتبط است، از جمله:
شیرینی‌جات و نوشیدنی‌های شیرین
در رژیم غذایی برای نقرس باید از مصرف شکر و سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی فروکتوز هستند، به ویژه آن‌هایی که از شربت ذرت با فروکتوز بالا تشکیل شده‌اند، اجتناب شود. فروکتوز در بدن به اسید اوریک تجزیه می‌شود و احتمال عود علائم نقرس را بالا می‌برد.
الکل
همه نوشیدنی‌های الکلی دارای پورین بالایی نیستند، اما به طور کلی الکل از دفع اسید اوریک توسط کلیه‌ها جلوگیری می‌کند و باعث تجمع آن در بدن می‌شود. رفتاردرمانی یا دارودرمانی می‌تواند به شما در کاهش مصرف الکل کمک کند. رفتاردرمانی با تمرکز روی الگوهای فکری به شما این امکان را می‌دهد که با مهارت‌های مقابله‌ای سالم آشنا شوید، عوامل استرس‌زایی را که باعث نوشیدن الکل می‌شوند بشناسید و یاد بگیرید که چگونه فعالیت‌های سالم را جایگزین نوشیدنی‌های الکلی کنید.
گوشت قرمز و امعاء و احشاء (دل و جگر)
گوشت قرمز نسبت به گوشت سفید پورین بیشتری دارد. مصرف زیاد گوشت قرمز (از جمله گوشت گاو و گوشت شکار مثل گوزن) و امعاء و احشاء (مثل جگر، دل، قلوه و زبان) خطر حملات مکرر نقرس را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، نقرس در قرون وسطی به عنوان «بیماری ثروتمندان» شناخته می‌شد.
بعضی از غذاهای دریایی
بعضی از غذاهای دریایی مانند ماهی تن، آنچوی، ساردین و هرینگ نسبت به انواع دیگر پورین بیشتری دارند و به همین دلیل باید در رژیم غذایی برای نقرس محدود شوند. به یاد داشته باشید که فواید خوردن ماهی برای سلامتی ممکن است از خطرات آن برای افراد مبتلا به نقرس بیشتر باشد. بنابراین، این بیماران می‌توانند در حد تعادل از ماهی‌های کم پورین استفاده کنند.
بوقلمون
بوقلمون منبع خوب پروتئین، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی مختلف است و به همین دلیل فواید زیادی برای سلامتی دارد. اما از آنجا که حاوی مقدار زیادی پورین است، مصرف آن در رژیم غذایی بیماران مبتلا به نقرس محدود می‌شود. این بیماران باید به خصوص از خوردن بوقلمون فرآوری شده اجتناب کنند، چون این محصولات مقدار زیادی سدیم (نمک) دارند و می‌توانند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهند.
مخمر
عصاره مخمر و مکمل‌های حاوی مخمر می‌توانند سطح اسید اوریک خون را افزایش دهند و علائم نقرس را تحریک کنند. به همین دلیل، برای کمک به جلوگیری از شعله‌ور شدن علائم نقرس توصیه می‌شود که از مصرف این محصولات خودداری کنید.
سبزیجات و میوه های مضر برای نقرس
در گذشته تصور می شد که بیماران مبتلا به نقرس باید از مصرف بعضی از سبزیجات اجتناب کنید. اما شواهد جدید در مورد رژیم سبزیجات نشان می‌دهد که خوردن سبزیجات غنی از پورین مثل مارچوبه، اسفناج و گل کلم روی سطح اسید اوریک تاثیر نمی‌گذارد و خطر حمله نقرس را افزایش نمی‌دهد.
بعضی از افراد این سوال را مطرح می‌کنند که آیا رژیم میوه برای نقرس مضر است یا خیر. در پاسخ باید بگوییم که میوه‌ها حاوی فروکتوز هستند. همان‌طور که گفتیم، مصرف زیاد فروکتوز باعث افزایش سطح اسید اوریک می‌شود. اما این به معنی حذف میوه از رژیم غذایی نقرس نیست، چرا که مصرف میوه در حد اعتدال باعث تشدید علائم این بیماری نمی‌شود. تنها نکته مهم این است که در خوردن آن زیاده‌روی نکنید.
مزایای پیروی از رژیم غذایی برای نقرس
پیروی از رژیم غذایی کم پورین با فواید زیر همراه است:
- کاهش اسید اوریک: افرادی که در معرض هیپراوریسمی هستند می‌توانند با اصلاح رژیم غذایی خود از بروز عوارضی مانند نقرس و سنگ کلیه پیشگیری کنند. به‌علاوه، کسانی که در حال حاضر به نقرس یا سنگ کلیه مبتلا هستند، با این راهکار از تشکیل کریستال‌های اسید اوریک جدید در مفاصل یا کلیه‌های خود جلوگیری می‌کنند یا سرعت این فرآیند را کاهش می‌دهند.
- کاهش وزن: بیشتر غذاهایی که باعث افزایش اسید اوریک می‌شوند مانند گوشت قرمز و شیرینی‌جات پرکالری هستند. از این‌رو، کاهش مصرف آن‌ها به درمان چاقی کمک می‌کند.
- کاهش مصرف دارو: رژیم غذایی به اندازه دارو برای کنترل نقرس موثر نیست و نباید جایگزین آن شود. اما می‌تواند نیاز شما را به مصرف دارو کاهش دهد.
معایب پیروی از رژیم غذایی برای نقرس
هر رژیم غذایی ممکن است در کنار فواید خود مضراتی هم داشته باشد. رژیم غذایی نقرس هم از این قاعده مستثنی نیست. از معایب این رژیم غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محدود است. در رژیم غذایی برای نقرس باید مصرف بعضی از غذاها مثل شیرینی‌جات به مدت طولانی محدود شود. پایبندی به این توصیه ممکن است برای افرادی که به خوردن این غذاها عادت دارند دشوار باشد.
- امگا 3 کافی ندارد. غذاهای دریایی یکی از مهم‌ترین منابع اسید چرب امگا 3 هستند، اما رژیم غذایی نقرس بسیاری از آن‌ها را محدود می‌کند. از پزشک خود بپرسید که آیا در حین پیروی از این رژیم غذایی به مکمل روغن ماهی نیاز دارید یا خیر.
- به تنهایی برای درمان نقرس کافی نیست. رژیم غذایی فقط در صورتی به کنترل بیماری نقرس کمک می‌کند که با سایر درمان‌های استاندارد ترکیب شود.
طرز تهیه غذا برای نقرس
رعایت نکات زیر در حین آشپزی می‌تواند پایبندی به رژیم غذایی برای نقرس را آسان‌تر کند:
- منبع پروتئین را در رژیم غذایی خود تغییر دهید. بعضی از گوشت‌ها و غذاهای دریایی باعث افزایش اسید اوریک می‌شوند. اگر از طیف وسیعی از مواد غذایی از جمله غذاهای گیاهی برای پخت و پز استفاده کنید و مصرف غذاهای حاوی پورین را کاهش دهید، عوارض بیماری به حداقل می‌رسد.
- از غذاهای حاوی غلات استفاده کنید؛ برنج، ماکارونی و نان همگی از غذاهای مفید برای درمان نقرس هستند. تنها استثناء جو دوسر است که باید در حد اعتدال از آن استفاده کنید. اگر از رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی می‌کنید، به جای غلات به سراغ کینوا بروید.
- از روغن‌های گیاهی استفاده کنید؛ مصرف روغن‌هایی مانند روغن زیتون یا روغن آفتابگردان با کاهش خطر ابتلا به نقرس و کنترل بهتر سطح اسید اوریک همراه است.
- به جای سرخ کردن تخم مرغ، آن را بجوشانید؛ سرخ کردن تخم‌مرغ با روغن یا کره باعث چاقی می‌شود و خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد.
- پوست مرغ را قبل از پختن آن جدا کنید. پوست مرغ حاوی پورین و چربی‌های ناسالم است.
- از ماست و گیاهان معطر برای تهیه سس استفاده کنید؛ ماست می‌تواند برای موادی که حاوی چربی و سدیم بالایی هستند مثل سس مایونز جایگزین مناسبی باشد.
نمونه برنامه غذایی برای نقرس
در این بخش یک رژیم یک هفته‌ای برای مبتلایان به نقرس شامل صبحانه، ناهار و شام رژیمی آورده شده است.
روز اول
- صبحانه: جو دوسر با ماست یونانی و یک چهارم لیوان توت
- ناهار: سالاد کینوا با تخم‌مرغ آبپز و سبزیجات تازه
- شام: پاستای سبوس‌دار با مرغ کبابی، اسفناج، فلفل دلمه‌ای و پنیر کم چرب فتا
روز دوم
- صبحانه: فریتاتا با قارچ و کدو سبز
- ناهار: برگر مرغ خانگی همراه با نان سبوس‌دار
- شام: سالاد سبزیجات همراه با روغن زیتون
روز سوم رژیم نقرس
- صبحانه: غلات صبحانه شیرین‌نشده همراه با شیر بدون چربی یا کم چرب و توت‌فرنگی
- ناهار: سالاد سبزیجات همراه با آجیل، سرکه بالزامیک و روغن زیتون
- شام: ماهی سالمون همراه با سبزیجات
روز چهارم
- صبحانه: تخم‌مرغ آبپز همراه با نان سبوس‌دار
- ناهار: مرغ و سبزیجات پخته شده
- شام: سالاد شامل کینوا، اسفناج، بادمجان و پنیر کم چرب فتا
روز پنجم
- صبحانه: پودینگ دانه چیا شامل 2 قاشق غذاخوری دانه چیا، یک لیوان ماست یونانی، وانیل و میوه دلخواه
- ناهار: سوپ لوبیا
- شام: همبرگر گیاهی همراه با نان سبوس‌دار و سبزیجات
روز ششم
- صبحانه: اسموتی حاوی نصف لیوان بلوبری، نصف لیوان اسفناج، یک‌چهارم لیوان ماست یونانی و یک‌چهارم لیوان شیر کم چرب
- ناهار: ساندویچ شامل نان سبوس‌دار و تخم‌مرغ همراه با سالاد
- شام: مرغ و سبزیجات پخته شده همراه با برنج قهوه‌ای
روز هفتم
- صبحانه: املت شامل تخم‌مرغ، اسفناج و قارچ
- ناهار: ماهی سالمون همراه با سبزیجات
- شام: سوپ عدس
کلام پایانی
ابتلا به نقرس ممکن است برای بعضی از افراد ترسناک باشد؛ اما آشنایی با رژیم غذایی مناسب نقرس، همکاری با پزشک و ایجاد تغییرات هوشمندانه در سبک زندگی به شما کمک می‌کند که احساس بهتری داشته باشید. پس صبور باشید و تا حد امکان درباره این بیماری اطلاعات کسب کنید. خوشبختانه، ترکیب درمان‌های پزشکی با یک رژیم غذایی سالم و کم پورین می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن شما را کاهش دهد و علائم بیماری را کنترل کند.
