در حال حاضر، حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان حملات میگرنی را تجربه می‌کنند. خوشبختانه، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که با رعایت پرهیز غذایی میگرن و نظارت بر آنچه که می‌خورید می‌توانید با این بیماری مقابله کنید.
بعضی از غذاها ممکن است به جلوگیری از بروز سردردهای میگرنی کمک کنند. در مقابل، غذاهایی هم وجود دارند که محرک این بیماری هستند و باعث تشدید آن می‌شوند.
در این مقاله به بررسی ارتباط غذاهای مختلف با سردردهای میگرنی می‌پردازیم. همچنین سایر محرک‌های این بیماری را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
علائم بیماری میگرن چیست؟
قبل از اینکه درمان میگرن با رژیم غذایی را توضیح دهیم، لازم است شما را با علائم این بیماری آشنا کنیم. چون میگرن با سردردهای معمولی متفاوت است؛ به این معنی که برای مدت طولانی‌تری ادامه می‌یابد، دردناک‌تر است و اثرات فیزیکی بیشتری دارد.
شایع‌ترین علائم میگرن عبارتند از:
- حالت تهوع یا استفراغ
- تغییر بینایی
- حساسیت شدید به نور، بو و صدا
- سوزن سوزن شدن و بی‌حسی دست‌ها و پاها
درد ناشی از میگرن در یک طرف سر یا هر 2 طرف آن احساس می‌شود. بعضی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است اورا را هم تجربه کنند. اورا معمولا قبل از سردرد رخ می‌دهد، اما احتمال وقوع آن در کنار سردرد هم وجود دارد. از علائم اورا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیدن جرقه‌های نور
- گزگز بدن
- ایجاد میدان دیدی که شبیه موج گرما است
- مشکل در صحبت کردن یا یافتن کلمات مناسب (آفازی گذرا)
- ضعف عضلانی
چه کسانی به میگرن مبتلا می‌شوند؟
همه گروه‌های سنی حتی کودکان ممکن است به میگرن مبتلا شوند. عوامل زیر می‌توانند شما را مستعد ابتلا به این بیماری کنند؛
- سن: میگرن غالبا در افراد 18 تا 44 ساله اتفاق می‌افتد.
- جنسیت: تقریبا از هر چهار فرد مبتلا به میگرن سه نفر آن‌ها زن هستند.
- ژنتیک: کسانی که در خانواده خود سابقه میگرن دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
پرهیز غذایی میگرن؛ غذاها و نوشیدنی‌های مفید کدام‌اند؟
پیروی از رژیم غذایی سالم نقش بسزایی در پیشگیری از حملات میگرن دارد. این رژیم غذایی باید شامل موارد زیر باشد:
1. غذاهای غنی از منیزیم
تحقیقات نشان می‌دهد که منیزیم می‌تواند از تکرار میگرن جلوگیری کند و از شدت آن بکاهد. غذاهای زیر سرشار از منیزیم هستند:
- سبزیجات برگ‌دار از جمله کلم کیل و اسفناج
- مغزیجات مثل بادام و بادام هندی
- حبوبات
- تخمه کدو حلوایی و دانه چیا
2. غذاهای حاوی امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 جزء لاینفک یک رژیم غذایی سالم هستند. این اسیدهای چرب مفید می‌توانند دفعات و شدت سردرد میگرنی را کاهش دهند. امگا 3 در غذاهای زیر به وفور یافت می‌شود:
- ماهی‌های چرب مثل سالمون
- دانه چیا
- گردو
- سویا
- غذاهای غنی شده با امگا 3 مثل تخم‌مرغ
3. آب
اگر می‌خواهید بهترین رژیم غذایی برای سردرد میگرن را داشته باشید، باید به میزان آب دریافتی خود هم توجه کنید.
هیدراته نگه داشتن بدن به پیشگیری از میگرن و کاهش علائم آن کمک می‌کند. چون مشخص شده است که کم‌آبی بدن یکی از محرک‌های مهم میگرن است.
آیا غذاهای پرچرب و کم‌کربوهیدرات دشمن میگرن هستند؟
بعضی از تحقیقات انجام شده در مورد غذاهای مفید برای میگرن عصبی و غیرعصبی نشان داده‌اند که پیروی از یک رژیم غذایی پرچرب و کم‌کربوهیدرات مثل رژیم کتوژنیک و رژیم اتکینز ممکن است از سردردهای میگرنی جلوگیری کند.
در این رژیم‌های غذایی معمولا افراد خوردن غذاهای غنی از پروتئین و چربی را در اولویت قرار می‌دهند و در عین حال دریافت کربوهیدرات را محدود می‌کنند. غذاهای محبوب در رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات عبارتند از:
- گوشت لخم یا کم‌چرب
- تخم‌مرغ
- غذاهای دریایی
- کره
- آجیل و دانه‌ها
- سبزیجات غیر‌نشاسته‌ای مثل مارچوبه و کنگر فرنگی
به یاد داشته باشید که این رژیم‌های غذایی بسیار محدودکننده هستند و ممکن است در درازمدت برای سلامتی مضر باشند. بنابراین هرگز پیروی از آن‌ها را بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه شروع نکنید.
درمان میگرن با رژیم غذایی مستلزم رعایت چه نکاتی است؟
بسیاری از متخصصان معتقدند که چاقی باعث بدتر شدن علائم میگرن می‌شود. بنابراین کاهش وزن یا حفظ آن در محدوده مناسب نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد.
ذکر این نکته ضروری است که برای کاهش وزن باید یک رژیم غذایی متعادل و متنوع داشته باشید. رژیم‌های غذایی بسیار محدود مثل رژیم آب درمانی، رژیم سبزیجات و… نه تنها تاثیر مثبتی روی سردرد ندارند، بلکه باعث بدتر شدن آن می‌شوند.
تحقیقات نشان می‌دهد که گرسنگی یکی از محرک‌های میگرن است. بنابراین خوردن چند وعده غذای کوچک در طول روز می‌تواند به ثابت نگه داشتن سطح قند خون و جلوگیری از گرسنگی کمک کند.
این موضوع در مورد روزه‌داری هم صدق می‌کند. اگر در ماه مبارک رمضان با مشکل بدتر شدن سردردهای میگرنی مواجه می‌شوید، توصیه می‌کنیم مقاله «درمان سردرد روزه داری» را بخوانید.
لیست غذاهای مضر برای میگرن شامل چه مواردی است؟
غذاهای محرک میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. بعضی از افراد با مصرف هیچ غذایی دچار مشکل نمی‌شوند، در حالی که دیگران ممکن است بعد از خوردن غذاهای خاص با سردرد مواجه شوند.
به طور کلی، به نظر می‌رسد که غذاها یا ترکیبات زیر در بسیاری از افراد محرک میگرن هستند:
1. کافئین
مصرف کافئین در حد اعتدال به توقف حملات میگرن کمک می‌کند. اما دریافت بیش از حد کافئین یا ترک ناگهانی آن می‌تواند باعث میگرن یا سردرد شود. غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین عبارتند از:
- قهوه
- چای
- شکلات
2. نوشیدنی‌های الکلی
وقتی در مورد پرهیز غذایی میگرن صحبت می‌کنیم، الکل یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن اشاره کنیم. چون باعث کم‌آبی بدن می‌شود و احتمال بروز سردرد را افزایش می‌دهد.
محققان با انجام یک مطالعه متوجه شدند که تقریبا 35 درصد افراد مبتلا به میگرن بعد از نوشیدن الکل دچار سردرد می‌شوند.
3. شکلات
به گفته متخصصان، به نظر می‌رسد که شکلات بعد از الکل دومین محرک رایج برای شروع حملات میگرن است.
تحقیقات نشان می‌دهد که تقریبا 22 درصد کسانی که میگرن را تجربه می‌کنند، تحت تاثیر شکلات قرار می‌گیرند. شکلات حاوی کافئین و بتا-فنیل‌اتیل‌آمین است که هر 2 می‌توانند در بعضی از افراد باعث سردرد شوند.
4. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
بسیاری از غذاهای فرآوری شده حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند. این شیرین‌کننده‌ها در غذاها و نوشیدنی‌های مختلف جایگزین شکر معمولی می‌شوند تا محصولات کم‌کالری‌تری تولید شود. اما در عین حال ممکن است حملات میگرن را تشدید کنند.
تحقیقات در مورد پرهیز غذایی میگرن نشان می‌دهد که آسپارتام از رایج‌ترین شیرین‌کننده‌هایی است که می‌تواند در بروز سردرد نقش داشته باشد.
5. غذاهای حاوی MSG
مونوسدیم گلوتامات (MSG) به طور طبیعی در بدن انسان و بعضی از غذا وجود دارد. همچنین ممکن است به عنوان افزودنی به غذا اضافه شود.
به طور کلی، خوردن مونوسدیم گلوتامات بی‌خطر تلقی می‌شود. با این حال، بعضی از محققان آن را با حملات میگرن مرتبط می‌دانند.
به گفته بنیاد میگرن آمریکا، MSG در 10 تا 15 درصد افراد مبتلا به میگرن باعث بروز سردرد شدید می‌شود. سایر مواد نگهدارنده هم ممکن است در بعضی از افراد محرک میگرن باشند.
6. گوشت‌های فرآوری شده
پرهیز غذایی میگرن بدون حذف گوشت‌های فرآوری شده مثل هات داگ امکان‌پذیر نیست. چون این گوشت‌ها حاوی مواد نگهدارنده‌ای به نام نیترات هستند که با آزاد کردن اکسید نیتریک در خون باعث گشاد شدن عروق مغز می‌شوند. بر اساس تحقیقات، اکسید نیتریک در بروز میگرن نقش دارد.
7. پنیرهای کهنه
پنیرهای کهنه مثل بلوچیز حاوی ماده‌ای به نام تیرامین هستند که در اثر تجزیه پروتئین ایجاد می‌شود. هر چقدر مدت زمان طولانی‌تری از تولید پنیر گذشته باشد، میزان تیرامین آن بیشتر است. بر اساس تحقیقات، تیرامین احتمال بروز میگرن را افزایش می‌دهد.
8. غذاهای تخمیر شده
در پرهیز غذایی میگرن باید به غذاهای تخمیر شده مثل ترشیجات تخمیری، کیمچی و کامبوچا هم توجه کرد. چون این غذاها مثل پنیرهای کهنه حاوی مقدار زیادی تیرامین هستند.
9. غذاهای منجمد
خوردن غذاها و نوشیدنی‌های منجمد مثل بستنی هم ممکن است در سر باعث ایجاد دردهای شدید و کوبنده شود.
اگر بعد از ورزش یا احساس گرمای بیش از حد به سرعت غذای سرد بخورید، احتمالا سردردهایی را تجربه می‌کنید که به حملات میگرنی تبدیل می‌شوند.
10. غذاهای شور
غذاهای شور به ویژه غذاهای فرآوری شده که حاوی مواد نگهدارنده مضر هستند، ممکن است در بعضی از افراد باعث میگرن شوند.
تحقیقات نشان می‌دهد که نمک فشار خون را بالا می‌برد و احتمال ابتلا به سردرد یا حملات میگرنی را افزایش می‌دهد.
چگونه غذاهای مضر برای میگرن را شناسایی کنیم؟
پرهیز غذایی میگرن اصول و قوانین خاصی دارد که باید از آن‌ها آشنا باشید. چون حذف غیرضروری غذاها می‌تواند برای سلامتی مضر باشد یا به کمبود مواد مغذی منجر شود.
اگر به میگرن مبتلا هستید، هر آنچه که می‌خورید و علائمی که بعد از مصرف آن‌ها تجربه می‌کنید را بنویسید. به یاد داشته باشید که بعضی از افراد بلافاصله به یک غذا واکنش نشان می‌دهند، در حالی که دیگران ممکن است تا چند ساعت متوجه هیچ علامتی نشوند.
گام بعدی این است که یک غذای مشکوک را از رژیم خود حذف کنید تا ببینید که آیا هنوز هم دچار میگرن می‌شوید یا خیر. این رویکرد تضمین می‌کند که غذاهای مختلف را بی‌دلیل از برنامه خود حذف نکنید.
چه عوامل دیگری در بروز میگرن نقش دارند؟
پزشکان پنج دسته محرک برای میگرن شناسایی کرده‌اند که غذا یکی از آن‌ها است. چهار دسته دیگر شامل موارد زیر هستند:
- تغییرات محیطی: تغییر در فشار اتمسفر، فصل و حتی طوفان ممکن است باعث بروز حملات میگرنی شود.
- هورمون‌ها: تغییرات هورمونی که به دلیل چرخه قاعدگی رخ می‌دهند، در بروز میگرن نقش دارند. تغییرات هورمونی دوران بارداری هم ممکن است باعث میگرن شوند.
- تحریک حسی: نورهای خیره‌کننده، بوهای خاص، دود و صداهای زیاد و تکراری همگی می‌توانند در بعضی از افراد باعث میگرن شوند.
- استرس: استرس، ورزش شدید، بیماری یا عادات خواب غیرعادی هم از محرک‌های رایج میگرن هستند.
گاهی‌اوقات ترکیبی از محرک‌های مختلف به سردرد میگرنی منجر می‌شوند. برای مثال، ممکن است استرس زیادی داشته باشید، یک وعده غذای خود را حذف کنید و شب به اندازه کافی نخوابید.
چه راهکارهای دیگری برای درمان میگرن وجود دارد؟
در حال حاضر، هیچ راهی برای درمان صددرصد میگرن وجود ندارد. اما با رعایت پرهیز غذایی میگرن و مصرف داروهای بدون نسخه (OTC) زیر می‌توان سردرد را کاهش داد:
- استامینوفن
- ایبوپروفن
- اکسدرین میگرن (Excedrin Migraine) که حاوی استامینوفن، آسپرین و کافئین است
اگر حملات میگرن شدید باشند، ممکن است پزشک داروها یا درمان‌های دیگری را برای تسکین سردرد یا پیشگیری از آن تجویز کند.
از داروهای پیشگیری‌کننده می‌توان به بتا-بلوکرها اشاره کرد که فشار خون را کاهش می‌دهند و از این طریق جلوی بروز میگرن را می‌گیرند. گاهی‌اوقات داروهای ضدافسردگی هم می‌توانند کمک‌کننده باشند.
اگر تمایلی به مصرف دارو ندارید، با پزشک در مورد تزریق بوتاکس یا استفاده از دستگاه Cefaly Dual مشورت کنید. استراحت در یک اتاق تاریک و ساکت یا گذاشتن کمپرس سرد روی سر هم ممکن است برای بعضی از افراد مفید باشد.
همچنین می‌توانید مکمل‌های زیر را برای درمان میگرن در خانه امتحان کنید:
- منیزیم
- ریبوفلاوین (ویتامین B2)
- کوآنزیم کیوتن (Q10)
- اسیدهای چرب امگا 3
همیشه قبل از افزودن هر گونه گیاه دارویی یا مکمل جدید به برنامه روزانه خود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. چون این محصولات برای همه مناسب نیستند.
سوالات متداول درباره پرهیز غذایی میگرن
در این بخش به چند سوال رایج در مورد رژیم غذایی میگرن پاسخ می‌دهیم.
1. چه میوه هایی برای میگرن ضرر دارد؟
بعضی از افراد معتقدند که مرکبات باعث سردرد میگرنی می‌شوند. با این حال، نتایج مطالعات مختلف در مورد این موضوع ضد و نقیض است.
اگر فکر می‌کنید بعضی از میوه‌ها باعث بدتر شدن سردرد شما می‌شوند، علائمی که بعد از خوردن آن‌ها تجربه می‌کنید را بنویسید. با این کار می‌توانید محرک‌های میگرن را شناسایی کنید.
2. کدام گیاهان دارویی برای میگرن مفیدند؟
زنجبیل، سنبل‌الطیب و بابونه گاوی ممکن است سردرد میگرنی را کاهش دهند. همچنین در آروماتراپی (رایحه‌درمانی) از خواص اسطوخودوس برای مقابله با این بیماری استفاده می‌شود.
رژیم غذایی سالم به کاهش علائم میگرن و پیشگیری از آن کمک می‌کند. با این حال، علائم میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بنابراین غذایی که برای شما مفید است ممکن است برای شخص دیگری مناسب نباشد.
اگر در مورد پرهیز غذایی میگرن و شناسایی غذاهای مضر برای آن به راهنمایی نیاز دارید، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. با این کار مطمئن می‌شوید که از یک رژیم غذایی متعادل و سالم پیروی می‌کنید.
منابع: medicalnewstoday, healthline, healthline
