میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از کبد چرب رنج می‌برند؛ بیماری‌ای که حدود 40% از جمعیت ایران را هم درگیر کرده است. این بیماری می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مثل مصرف الکل و برخی داروها باشد، اما شایع‌ترین شکل آن، یعنی کبد چرب غیر الکلی، بیشتر به خاطر رژیم غذایی نامناسب و کم‌تحرکی ایجاد می‌شود.
خوشبختانه با مداخلات غذایی و پایبندی به یک رژیم کبد چرب می‌توان آسیب واردشده را جبران کرد. پیش‌تر در مطلبی علائم کبد چرب را مرور کردیم، و حالا قصد داریم رژیم غذایی کبد چرب را بررسی کنیم و ببینیم چطور با ایجاد تغییرات خاصی در رژیم غذایی می‌توان میزان چربیِ این عضو را کاهش دهید و عملکردش را بهبود بخشید.
مواردی که احتمال ابتلا به کبد چرب را زیاد می کند
عوامل خطر یا ریسک‌فاکتورهای خاصی خارج از کنترل شما وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، از جمله:
- کلسترول بالا یا سطوح بالای تری‌گلیسیرید در خون
- سندرم متابولیک
- چاقی (به خصوص با تجمع چربی در اطراف شکم)
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- آپنه خواب
- دیابت نوع 2
- مقاومت به انسولین
- تیروئید کم‌کار
- کم‌کاری غده هیپوفیز
با این وجود، کارهایی هست که می‌توان برای بهبود وضعیت انجام داد (صرف نظر از اینکه علت بروز این بیماری چیست).
اما دقت داشته باشید که وقتی از رژیم غذایی کبد چرب برای درمان و وارونه کردن شرایط صحبت می‌کنیم، منظور پرهیزهای گاه‌به‌گاه و تصادفی نیست، بلکه منظور ایجاد تغییرات استراتژیک و پایدار در رژیم غذایی شماست. پس همین‌جا گزینه‌هایی مثل رژیم لاغری 7 روزه و هر رژیم لاغری سریع دیگر حذف می‌شوند.
ویژگی‌های اصلیِ رژیم کبد چرب
به این ترتیب، مهم‌ترین بخش رژیم برای پاکسازی کبد چرب و تغییرات آن، پایدار بودن آنهاست. به طور کلی، بهترین برنامه غذایی برای بیمارهای مبتلا به کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و التهاب کبدی غیر الکلی (NASH) چنین ویژگی‌هایی دارد:
- فیبر کافی دارد.
- شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و مغز می‌شود.
- غلات کامل دارد.
- چربی‌های اشباع‌شده از محصولات حیوانی در آن بسیار محدود است.
- نمک و شکر در آن بسیار محدود است.
- الکل ندارد.
مثلا بنیاد کبد آمریکا توصیه می‌کند که کالری دریافتی را محدود کنید و عادات غذایی‌تان را طبق رژیم مدیترانه‌ای (که از نظر بسیاری بهترین رژیم لاغری برای این بیماری‌ست) سر و سامان دهید.
برای داشتن رژیمی متعادل هم، متخصصان زیادی می‌گویند که بهتر است نصف بشقاب غذای‌تان میوه و سبزیجات، یک‌چهارم آن پروتئین و یک‌چهارم دیگر نشاسته باشد. غذاهای مجاز و غیر مجاز رژیم کبد چرب را در ادامه مرور می‌کنیم، که می‌توانید همیشه به آن مراجعه کنید؛ راه ساده‌تر این است که دو قانون زیر را به خاطر بسپارید!
- سراغ غذاهای کم‌کالری و گزینه‌های سبک مدیترانه‌ای بروید. مقدار زیادی غذاهای گیاهی، غلات کامل، روغن زیتون فوق بکر و ماهی مصرف کنید. اما مرغ، پنیر و سایر لبنیات را در حد اعتدال میل کنید.
- از مصرف قندهای افزوده، گوشت‌های فرآوری‌شده و غلات تصفیه‌شده خودداری کنید.
این دو قانون به این خاطر برای رژیم غذایی کبد چرب مهم‌اند که طبق ادعای بسیاری از پزشکان، بهترین راه برای اطمینان از بهبود قابل توجه یا حتی درمان این بیماری، از دست دادن تقریبا 7 تا 10 درصد وزن بدن است.
غذاهای مفید برای رژیم غذایی کبد چرب
برای داشتن کبدی سالم، کارشناسان تاکید ویژه‌ای روی مصرف این غذاها دارند:
حبوبات
طبق تحقیق‌هایی که تا امروز انجام شده، حبوبات و رژیم‌های غذایی غنی از حبوبات در کاهش خطر ابتلا به NAFLD امیدوارکننده عمل کرده‌اند.
حبوباتی مانند عدس، نخود و نخودفرنگی نه از نظر تغذیه‌ای غنی هستند، بلکه نشاسته‌های مقاومی دارند که به سلامت روده کمک می‌کند. مصرف آنها به کاهش گلوکز و تری‌گلیسیرید خون در افراد مبتلا به چاقی هم کمک می‌کند.
سبزیجات برگ‌دار برای کبد چرب
ترکیبات موجود در اسفناج و سایر سبزیجات برگ‌دار با جلوگیری از تجمع چربی در این عضو، می‌توانند به مبارزه با این بیماری کمک کند. طبق مطالعات انجام‌شده، اسفناج به طور ویژه‌ای خطر ابتلا به NAFLD را کاهش می‌دهد، که احتمالا به دلیل نیترات و پلی‌فنول‌های موجود در برگ‌های آن است.
توصیه می‌شود که تا جای ممکن، از سبزیجات برگ‌دار به صورت خام در رژیم لاغری کبد چرب استفاده کنید، تا خواص محتوای پلی‌فنولیک و فعالیت آنتی اکسیدانیِ آنها در اثر پخت از بین نرود
لبنیات کم‌چرب
بزرگسالان و کودکان مبتلا به این بیماری، باید به مصرف کلسیم‌شان در رژیم لاغری کبد چرب توجه کنند. در چندسال اخیر، شواهد جدیدی به دست آمده که نشان می‌دهد مصرف کافی کلسیم و ویتامین D ممکن است به جلوگیری از ابتلا به این بیماری رایج کمک کند (البته هنوز تحقیقات بیشتری لازم است).
علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کبدی به دلیل عوارض متعدد تغذیه‌ای مشکلاتی دارند، و می‌توانند به کاهش تراکم و پوکی استخوان زودرس مبتلا شوند. هرچند که این بیماری لزوما جذب کلسیم را کاهش نمی‌دهد.
روزانه حداکثر سه لیوان از شیرهای کم‌چرب (به ویژه شیر بادام) را بنوشید، یا تحت نظر متخصص از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D در رژیم کبد چرب‌تان استفاده کنید.
سویا و محصولات آن
برخی شواهد نشان می‌دهد که محصولات تولیدشده از این ماده، مانند شیر سویا یا توفو، ممکن است کبد چرب را بهبود بخشد. مثلا یک مطالعه می‌گوید که افزودن محصولات بر پایه سویا به رژیم برای پاکسازی کبد چرب، پارامترهای متابولیک را در افراد مبتلا به NAFLD بهبود داده است.
این احتمالا به خاطر محتوای بالایی از پروتئین بتا-کنگلیسینین در سویاست، که توانایی آن در کمک به کاهش سطح تری‌گلیسیرید و محافظت در برابر تجمع چربی احشایی را بالا می‌برد. علاوه بر این، محصولاتی مثل توفو منبع خوبی از پروتئین کم‌چرب هم هستند.
غذاهای غنی از ویتامین E
غذاهایی که سرشار از ویتامین E هستند مانند فلفل دلمه، تخمه آفتابگردان و مغزها، یک مکمل عالی برای رژیم غذایی کبد چرب محسوب می‌شوند. در این زمینه هم مطالعات بیشتری لازم است، اما یک مطالعه نشان داد که مصرف این ویتامین برای افرادی که NAFLD یا NASH دارند، منجر به بهبود متوسط در وضعیت‌شان شد.
مثلا برنامه‌های غذایی که شامل آجیل می‌شوند، با کاهش التهاب، مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو همراه هستند. اصولا افزایش مصرف آجیل به طور قابل توجهی با کاهش خطر ابتلا به NAFLD مرتبط است.
دوز توصیه‌شده از این ویتامین 400-800 IU در روز است؛ برای اطلاع از میزان دقیق باید با متخصص مشورت کنید. اصولا مصرف انواع سبزی و میوه برای سلامت کبد زیاد توصیه می‌شود، اما این لزوما به این معنا نیست که رژیم گیاه خواری برای کنترل و درمان این بیماری مناسب است.
ماهی‌های چرب
ماهی به دلیل کمی که به کاهش التهاب و سطح چربی می‌کند، ماده‌ای عالی برای قرار دادن در رژیم غذایی کبد چرب خواهد بود.ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
نشان داده شده است که مکمل‌های امگا 3 به کاهش چربی کبد، افزایش کلسترول HDL (که خواص محافظتی دارد) و کاهش سطح تری‌گلیسیرید کمک می‌کند، و می‌تواند برای مبتلایان به NAFLD مفید باشد.
روغن زیتون برای کنترل کبد چرب
روغن‌های خاصی مانند روغن زیتون و روغن آووکادو می‌توانند چربی‌های سالم، فرد را تامین کنند. اینها به احساس سیری کمک می‌کنند و سطح آنزیم‌های کبدی را کاهش می‌دهند. روغن‌های دیگری که چربی‌های تک غیراشباع زیادی دارند عبارت‌اند از: کنجد، بادام زمینی، آفتابگردان، کانولا و روغن گلرنگ.
بلغور جو دوسر
همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، غلات کامل و پرفیبر مانند بلغور جو دوسر در رژیم برای پاکسازی کبد چرب ضروری هستند. مطالعات نشان داده که رژیم‌هایی با غذاهای فیبردار مانند جو برای NAFLD مفید است، و شاید حتی به کاهش سطح تری گلیسیرید کمک کند.
دانه‌های کتان و چیا
این دانه‌ها منابع گیاهی اسیدهای امگا 3 هستند که در رژیم غذایی کبد چرب غیرالکلی و الکلی توصیه می‌شوند؛ چون ممکن است محتوای چربی در کبد را کاهش دهند.
سیر
یک مطالعه نشان می‌دهد که افزایش مصرف سیر (مخصوصا به شکل پودر، اما شکل‌ها دیگر هم موثر هستند) در یک دوره 15 هفته‌ای منجر به کاهش توده چربی بدن در افراد مبتلا به NAFLD، کاهش چربی در کبد و همچنین جلوگیری از پیشرفت بیماری شد.
قهوه
در حال حاضر، قهوه بدون شکر و خامه از موثرترین راه‌ها برای بهبود کبد چرب است. این‌طور که به نظر می‌رسد، قهوه نفوذپذیری روده را کاهش می‌دهد و جذب چربی‌ها را دشوارتر می‌کند. این موضوع هنوز در دست بررسی است و نمی‌توانیم کاملا از آن مطمئن باشید.
اما مثلا بررسی تازه‌ای نشان داد که مصرف منظم قهوه به کاهش خطر ابتلا به NAFLD و همچنین ریسک پیشرفت فیبروز کبد (در افرادی که سابقا NAFLD داشته‌اند) کمک می‌کند.
نهایتا اینکه هر منبعی را که برای رژیم برای پاکسازی کبد چرب بررسی کنید، قهوه تقریبا همیشه پای ثابت است. چون شواهد فزاینده‌ای هست که نشان می‌دهد این نوشیدنی به کاهش این بیماری کمک می‌کند. همچنین، به نظر می‌رسد که این نوشیدنی آنزیم‌های غیرطبیعی کبدی را کاهش می‌دهد، به ویژه در افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های کبد هستند.
خوردن آب کافی در رژیم کبد چرب
کارشناسان توصیه می‌کنند که در رژیم برای پاکسازی کبد چرب، تا جای ممکن از آب به جای انواع نوشیدنی‌های شیرین و پرکالری استفاده کنید.
یک فرد معمولی (بدون داشتن عارضه خاصی که مصرف مایعات را محدود کند) روزانه باید بین 15 تا 30 میلی‌لیتر آب به ازای هر 450 گرم از وزن بدن خود بنوشد، تا از کم‌آبی بدن و تاثیرات منفی آن روی کبد جلوگیری کند.
غذاهای نامناسب در رژیم برای پاکسازی کبد چرب
گذشته از الکل (که از متهمان ردیف اول انواع بیماری‌های کبد است)، غذاهایی که باید از آنها پرهیز کنید معمولا آنهایی هستند که می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند یا منجر به افزایش وزن شوند، مانند:
1- کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده
نان سفید، برنج و پاستا از جمله‌ی این کربوهیدارت‌هاست. آرد سفید معمولا بسیار فرآوری شده است، و محصولات تولیدشده با آن می‌تواند قند خون شما را بیش از غلات کامل (به دلیل کمبود فیبر) افزایش دهند.
2- گوشت‌های چرب و قرمز
بیکن، سوسیس، گوشت‌های فرآوری‌شده و دیگر انواع گوشت‌های چرب سرشار از چربی‌های اشباع‌شده هستند و به همین دلیل توصیه نمی‌شود. گوشت‌های قرمز مانند گوشت گاو هم به همین دلیل برای رژیم کبد چرب چندان ایده‌آل نیستند.
یه جای اینها، شما باید منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ بدون پوست، ماهی و حبوبات را انتخاب کنید که سرشار از پروتئین، آهن و فیبر هستند.
3- انواع شیرینی و دسر
اگر قصد دارید به کمک رژیم لاغری کبد چرب بیماری‌تان را معکوس کنید، از مصرف کربوهیدرات‌های شیرین مانند کیک، شیرینی، پای، بستنی، کلوچه، آبنبات و … خودداری کنید. قند خون بالا باعث افزایش چربی جمع‌شده در کبد می‌شود.
4- نوشیدنی‌های شیرین و حتی رژیمی
آب‌میوه، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های شیرین به دلیل قندی که دارند، عملا دشمن کبد محسوب می‌شود. علاوه بر اینها، در رژیم کبد چرب باید به نوشیدنی‌های رژیمی که کالری کمی دارند هم دقت کنید. چون جایگزین‌های قند می‌توانند حتی آسیب بیشتری به کبد وارد کنند.
5- کره و روغن حیوانی گی
اینها چربی اشباع بیشتری دارند که با تری گلیسیرید بالا در کبد مرتبط است. خوب است بدانید که غذاهای سرخ‌شده هم جزو پرهیزی‌ها هستند، چون چربی و کالری بالایی دارند.
6- نمک بیش از حد
مصرف بیش از حد نمک می تواند خطر ابتلا به NAFLD را افزایش دهد. به همین خاطر، توصیه می‌شود که مصرف سدیم را به کمتر از 2300 میلی‌گرم در روز محدود کنید. افرادی که فشار خون بالا دارند باید مصرف نمک را به حداکثر 1500 میلی‌گرم در روز محدود کنند.
بین ادویه‌ها، زردچوبه (به خاطر میزان بالای کورکومین) به طور خاص برای رژیم لاغری کبد چرب مناسب است، چون شاید بتواند نشانگرهای آسیب کبدی را در افراد مبتلا به NAFLD کاهش دهد.
رژیم کبد چرب برای گریدهای متفاوت
بیماری کبد چرب بر اساس میزان تجمع چربی در کبد در چهار درجه یا گرید طبقه‌بندی می‌شود:
- گرید 0 یعنی هیچ چربی در کبد وجود ندارد (کمتر از 5%) و اوضاع طبیعی به نظر می‌رسد. به عبارت دیگر، فرد این بیماری را ندارد.
- گرید 1 یا تجمع چربی خفیف در کبد (بین 5% تا 33%)
- گرید 2 یا تجمع متوسط چربی در کبد (34% تا 66%)
- گرید 3 یا تجمع شدید چربی در این عضو (بیشتر از 66%)
حالات وخیم‌تر هم سیروز کبدی محسوب می‌شوند و نه کبد چرب. تعهد به رژیم مناسب در تمام این وضعیت‌ها مفید خواهد بود. با این حال، همچنان توصیه می‌شود که عادات غذایی‌تان را زیر نظر متخصص تغییر دهید.
رژیم کبد چرب گرید 1
رژیم کبد چرب گرید 1 به خوبی می‌تواند وضعیت بیماری در این مرحله را بهتر کنید. توصیه‌های این رژیم چیزی خارج از مواردی که بالاتر گفتیم، نیست.
این رژیم باید سرشار از سبزیجات، لوبیا و حبوبات باشد، و غذاهای ناسالم و چرب را با گزینه‌های سالم‌تر جایگزین کند. استفاده از روغن زیتون به جای روغن خردل یا کانولا، نوشیدن قهوه، مصرف میوه و آجیل به عنوان میان‌وعده (برای رفع گرسنگی) و مصرف امگا 3 از جمله‌ی این تغییرات مثبت است.
فعالیت بدنی و مقداری کاهش وزن هم توصیه می‌شود تا رژیم کبد چرب گرید 1 شما بهتر بتواند وضعیت را کنترل و معکوس کنید.
رژیم کبد چرب گرید 2
رژیم کبد چرب گرید 2 (طبق اصول و نکات یادشده) حتما باید با تغییراتی در سبک زندگی بیمار هم همراه باشد تا به مدیریت بیماری کمک کند. اینجا هم پیروی از رژیمی سرشار از فیبر، پروتئین‌های کم‌چرب (ترجیحا گیاهی) و چربی‌های سالم بسیار مهم است.
نوشیدن قهوه و به ویژه قطع مصرف شکر و افزایش فعالیت بدنی هم به شدت توصیه می‌شود. یک رژیم لاغری کبد چرب گرید 2 با چنین ویژگی‌هایی هم می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، و هم سلامت کبد را ارتقا دهد.
توجه داشته باشید که کبد چرب گرید 2 مرحله انتقالی بین تجمع چربیِ شدید و خفیف است. در این مرحله بیماری هنوز قابلیت بهبودی دارد، اما نه مانند گرید 1. درجه بهبودی همچنین بستگی به زمانی دارد که بیماری تشخیص داده می‌شود. بنابراین از مراجعه به متخصص غافل نشوید.
رژیم کبد چرب گرید 3
علاوه بر داشتن رژیم کبد چرب گرید 3 با ویژگی‌هایی که گفتیم (و حداقل قند و فروکتوز)، در این وضعیت بیمار حتما باید کاهش وزن، افزایش تحرک و فعالیت بدنی، پایین آوردن کلسترول و کنترل دیابت را هم مدنظر داشته باشد.
داشتن برنامه غذایی و سبک زندگی سالم برای کنترل این مرحله از بیماری حیاتی است؛ اما تقریبا اصلا نمی‌توان ادعا کرد که رژیم لاغری کبد چرب گرید 3 به تنهایی برای بیمار کافی‌ست.
برنامه هفتگی رژیم کبد چرب
در ادامه یک نمونه منوی آزمایشی برای هفت‌روز را می‌بینید:
روز اول
- صبحانه: ماست یونانی با تکه‌های میوه (ترجیحا انواع توت)
- میان‌وعده: بستنی خانگیِ سالم با توت فرنگی یخ‌زده
- نهار: فیش کیک تایلندی با سالاد سبزیجات
- میان‌وعده: بادام برشته‌شده (بدون نمک)
- شام: سوپ عدسی و هویج
روز دوم
- صبحانه: اوت میل با تکه‌های سیب
- میان‌وعده: هوموس با سبزیجات خام
- نهار: سالاد مرغ و اسفناج با سیب‌زمینی، بروکلی و سس بالزامیک و روغن زیتون
- میان‌وعده: کمی کرده بادام‌زمینی (بدون افزودنی) با اسلایس سیب
- شام: سالاد کینوا، سالمون و هویج
روز سوم
- صبحانه: سالاد گوجه و هندوانه
- میان‌وعده: قهوه و شکلات تلخ
- نهار: فلافل
- میان‌وعده: رایس‌کیک و ماست یونانی کم‌چرب
- شام: پوره لوبیا و سبزیجات گریل‌شده
روز چهارم
- صبحانه: اسموتی قهوه و موز
- میان‌وعده: بادام برشته‌شده (بدون نمک)
- نهار: سالاد مرغ و کینوا
- میان‌وعده: چای سبز و شکلات تلخ
- شام: سیب زمینی شکم‌پر با اسفناج و بوقلمون
روز پنجم
- صبحانه: املت اسفناج و ریحان
- میان‌وعده: قهوه و شکلات تلخ
- نهار: سالاد یونانی
- میان‌وعده: کمی کرده بادام‌زمینی (بدون افزودنی) با ساقه‌های ترد کرفس
- شام: سوپ عدس و بادمجان
روز ششم
- صبحانه: اسموتی موز و توت فرنگی
- میان‌وعده: چای سبز و شکلات تلخ
- نهار: سالاد توفو و سبزیجات
- میان‌وعده: کمی تخمه آفتابگردان ساده (بدون نمک)
- شام: سوپ نخود مراکشی
روز هفتم
- صبحانه: اوت میل با انجیر و تخمه کدو
- میان‌وعده: بستنی خانگیِ سالم با موز یخ‌زده
- نهار: سینه مرغ گریل‌شده با سبزیجات
- میان‌وعده: چای سبز و شکلات تلخ
- شام: سالاد پانزانلا
نکاتی برای تاثیر بیشتر رژیم لاغری کبد چرب
اول از همه اینکه سطح تحرک و فعالیت‌تان را بالا ببرید. ترکیب ورزش و برنامه غذایی مناسب (با کاهش کالری مصرفی) می‌تواند به کاهش وزن و مدیریت بیماری کبد کمک کند. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی داشته باشید. اگر چالشی در این زمینه دارید، با پزشک‌تان مشورت و به آرامی شروع کنید.
کاهش سطح چربی خون موضوع دیگری است که به شما کمک زیادی خواهد کرد. مراقب مصرف چربی‌های اشباع و قند خود باشید تا سطح کلسترول و تری‌گلیسیریدتان را مدیریت کنید. اگر برنامه غذایی مناسب (با غذاهای گیاهی متعدد) و ورزش برای کاهش کلسترول شما کافی نیست، از پزشک‌تان درباره درمان دارویی بپرسید.
مدیریت دیابت هم برای موثر بودن رژیم برای پاکسازی کبد چرب ضروری‌ست. دیابت و بیماری کبد چرب معمولا با هم بروز می‌کنند، و رژیم غذایی و ورزش در مدیریت هردو موثر است. اگر قند خون شما همچنان بالاست، پزشک می‌تواند برای کاهش آن دارو تجویز کند.
همچنین توجه داشته باشید که:
- برای انجام اقدامات لازم جهت کنترل بیماری کبد چرب غیرالکلی حتما با پزشک مشورت کنید.
- یک رژیم غذایی سالم غنی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل داشته باشید و تمام کالری‌هایی که مصرف می‌کنید را بنویسید و پیگیری کنید.
- برای کنترل دیابت و نظارت دقیق بر قند خون، دستوراالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید.
- از چیزهایی که استرس مضاعفی بر کبد شما وارد می‌کند، مانند الکل و داروهای بدون نسخه اجتناب کنید.
- فواید بالقوه مکمل‌های ویتامین E یا قهوه را با پزشک خود در میان بگذارید، اما به درمان‌های دارویی جایگزین که برای درمان بیماری کبد چرب ثابت نشده‌اند تکیه نکنید.
- به بهداشت خواب‌تان توجه ویژه‌ای داشته باشید.
رژیم کبد چرب؛ اصولی، سالم و موثر
امیدواریم حالا با ویژگی‌های رژیمی مناسب برای این بیماری آشنا شده باشید، و برنامه هفتگی رژیم کبد چرب ایده خوبی از حال و هوای کلی آن به شما داده باشد.
طبق پژوهش‌ها، پیروی از یک رژیم غذایی کامل و مغذی غنی از فیبر، پروتئین بدون چربی یا گیاهی و چربی‌های سالم بهترین راه برای بهبود سلامت کبد، کاهش خطر بیماری و کاهش وزن سالم است. پس اگر بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) دارید یا در معرض ابتلا به آن هستید، تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌تواند به بهبود سلامت کبد و کاهش خطر کمک کند.
اگر هم مبتلا به NAFLD هستید یا نگران هستید که ممکن است در معرض ریسک باشید، به متخصص مراجعه کنید تا بتوانید با یک برنامه درمانی جامع (شامل تغییرات رژیم غذایی، اصلاح شیوه زندگی مانند افزایش فعالیت بدنی، بهبود خواب و کاهش استرس) بیماری‌تان را کنترل کنید.
